Donetsk (sjtad)
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Donetsk (oetsjproak: Don(j)etsk; Oekraïenisj: Донецьк; Róssisj: Донецк) is 'n sjtad in 't oeëste va g'n Oekraïne mit óngevier 905.000 inwuuenesj. Donetsk is 'n sjtad mit 'n gevarieerde etnische samesjtelling. Zo'n 40% van de inwuuenesj is etnisch Oekraïenisj, de anger 40% is Róssisj, mar ruum 75% van de inwuuenesj kalt Róssisj. 't Is de jure 't bestuurlik centrum van d'r gelieknamige oblas, dewiel 't de facto seër 't begin van d'r pro-Róssisje opsjtand in d'r Donbass in 2014 de hoofsjtad va g'n Volksrippebliek Donetsk is, 'ne aafsjeiingssjtaat deë besjtuurd weëd durch pro-Róssisje rebelle.
't Gebeed oeë Donetsk ligk, d'r Donbass, woar i vreuger tieje bewoeënd durch de kozakke. De sjtad óntsjtóng pas in 1869, wie d'r Welsje zakemaan John James Hughes 'n sjtoalfabriek sjtichde. Ze heesjde Juzovo en sjpieëder óch Juzovka, es ierbetoeën aan d'r Hughes. In deë tied woeëde óch de ieësjte sjachte gemaak vuur de industrieel exploitatie van koale. I kótte tied óntsjtónge uueveral in en rónk de sjtad koele. Donetsk is evvel pas seër 1917 'n richtige sjtad. Tussje 1924, wie d'r Sjtalin aan de mach koam, en 1961 heesjde ze Stalin(o).
Donetsk woeëd in d'r Twieëde Weltkreeg praktisj mit d'r grónk geliek gemaak en noa 1945 herbouwd durch etnisch Duutsje dwangarbeidesj oet Centraal-Europa. Vöal Pruse woeëde óch tewirkgesjteld in de koele. De koele bleve, angesj es bei ós i Limburg en vöal anger gebede i Wes-Europa, 'ne wichtige wirkgeëver i g'n regio. Donetsk woar in de twieëde haofsjeet van d'r 20e ieëw 'n sjtad mit 'n hoeëge leëvessjtandaard.
Noa d'r val van 't communisme en de ónaafhankelikheed van de Oekraïne in 1991 noom de leëfbaarheed i g'n sjtad aaf. In de koele vónge rilletief vöal zjwoar óngelukke plaatsj (ó.a. in 2007 en 2015) en wiejer houw de regio te make mit corruptie, ermood en seër 2014 mit kreeg. De mieëtste en de heftigste gevechte vónge plaatsj in de ieësjte kreegsjoare. Wie de lófhave in d'r jannewaar van 2015 in heng koam van de separatiste, óntsjtóng 'n patsjtelling. Doa woeëd seër de invasie van 2022 ópnuits hel gevochte en nog ummer hat Donetsk regelmieësig te make mit raketaanvalle.
In Donetsk guuef 't versjeie universitete en hoeëge sjoeële. Vöal luuj wirke nog in de sjtoalindustrie en de koele. 't Vleegveld is seër d'r kreeg gesjlote.