Daarde iew
twiede iew - daarde iew - veerde iew
De daarde iew vaan de christeleke jaortèlling leep vaan 201 tot en mèt 300. In 't Romeins Riek waor dit 'nen tied vaan groete crisis, boe-in d'n eine nao d'n aandere militair nao 'ne staotsgreep keizer woort. Allein aon 't begin en 't ind woort 't Riek centraol geregeerd. In China gebäörde get soortgelieks: de Handynastie kaom tot e definitief ind, wat 't land in 'ne crisis stortde dee pas opheel wie de Jindynastie de mach pakde. In Perzië kaom de Sassanidedynastie aon de mach, die 't land iewe zouw regere en tot groete huugde zouw bringe. In Midde-Amerika begós de Klassieke Mayatied, dinkelek oonder invlood vaan de mechtege naoberstaot Teotihuacan.
Groete gebäörtenisse
[bewirk | brón bewèrke]- 212: Keizer Caracalla gief alle vrij gebore manslui vaan 't Romeins Riek börgerrech.
- 220: Keizer Han Xiandi treujt aof; definitief ind aon de al hendeg verzwaakde Handynastie en begin vaan d'n tied vaan de Drei Keuninkrieke (Cao Wei, Shu Han, Oosteleke Wu), die voortkoume oet rieke vaan lokaol veldhiere.
- 224: Artabanus IV, de lèste keuning vaan 't Partheriek, weurt aofgezat door Ardashir, dee de Sassanidedynastie stiech.
- ca. 225: De lèste keuning vaan de Satavanahadynastie weurt aofgezat. Noord-Indië is noe veur 't iers in langen tied neet mie vereineg.
- 235: Maximinus I, d'n ierste vaan de seldaotekeizers, kump aon de mach. Begin vaan de Crisis vaan de Daarde Iew.
- 238: 't Jaor vaan de zès keizers. Oetindelek kump Gordianus III es winner droet.
- ca. 240: Sri Gupta stiech 't Guptariek, wat in de volgende iewe Indië gans zal dominere.
- 266: Sima Yan, keuning vaan Jin en rezjènt vaan Cao Wei, eis de keizerstitel op es Jin Wudi en stiech daomèt de Jindynastie.
- 280: Jin Wudi vereuvert gans China; veur 't iers in jaore is 't land weer oonder eine keizer vereineg.
- 284: Diocletianus weurt keizer; heimèt indeg de Crisis nao zoeget zèsteg jaor.
Religie
[bewirk | brón bewèrke]- 220: Keizer Elagabalus verklaort de gelieknaomegen Arabische god tot oppergod vaan 't Romeins pantheon, e besleet wat nao ziene maord twie jaor later gaw weurt trökgedrejd.
- 242: Profeet Mani begint mèt 't preke vaan 't manicheïsme, 'n syncretische religie die illeminte oet 't christendom, 't zoroastrianisme en 't boeddhisme vereineg.
- 251: Novatianus, dee 't neet ins is mèt de verkezing vaan Cornelius tot paus, verklaort ziech tot (tege)paus en stiech 't novatianisme.
Kuns
[bewirk | brón bewèrke]- 212: Caracalla verordonneert de bouw vaan de nao häöm geneumde Therme.
- oonbekind: 't ierste deil vaan de Pha That Luang-tempel in Vientiane weurt gebouwd.
- ind daarde iew: de Hymne vaan Oxyrhynchus, 't ajdste christelek leed boe ouch de mezieknotatie vaan bewoerd is gebleve, weurt opgesjreve.
Persoene
[bewirk | brón bewèrke]Voorste
[bewirk | brón bewèrke]Gelierde en religieus leiers
[bewirk | brón bewèrke]Jaore
[bewirk | brón bewèrke]| Jaore 200 | 201 | 202 | 203 | 204 | 205 | 206 | 207 | 208 | 209 | 210 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Jaore 210 | 211 | 212 | 213 | 214 | 215 | 216 | 217 | 218 | 219 | 220 |
| Jaore 220 | 221 | 222 | 223 | 224 | 225 | 226 | 227 | 228 | 229 | 230 |
| Jaore 230 | 231 | 232 | 233 | 234 | 235 | 236 | 237 | 238 | 239 | 240 |
| Jaore 240 | 241 | 242 | 243 | 244 | 245 | 246 | 247 | 248 | 249 | 250 |
| Jaore 250 | 251 | 252 | 253 | 254 | 255 | 256 | 257 | 258 | 259 | 260 |
| Jaore 260 | 261 | 262 | 263 | 264 | 265 | 266 | 267 | 268 | 269 | 270 |
| Jaore 270 | 271 | 272 | 273 | 274 | 275 | 276 | 277 | 278 | 279 | 280 |
| Jaore 280 | 281 | 282 | 283 | 284 | 285 | 286 | 287 | 288 | 289 | 290 |
| Jaore 290 | 291 | 292 | 293 | 294 | 295 | 296 | 297 | 298 | 299 | 300 |