Zónwiezer

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

'ne Zónwiezer is e toestèl waat d'n tied aanguuef mit behölp vanne zón. De zónwiezer haet 'ne gnomon, 't drieheukig deil det de sjieëm maak oppe oetgemirkdje oppervlakdje. Doordet 't paad vanne zón dore lóch is bepaoldj dore brèdjegraod vanne aerd, mótte zónwiezers specefiek waere gemaak veur bepaoldje brèdjegräöj, went de stiel vanne gnomon mót parallel ligken ane drejas vanne aerd. Zónwiezers kan me zowaal verticaal (ane moer) es horizontaal (oppe gróndj) höbbe.

Doordet de aerd ómme as haer drejtj verangert de sjieëm kóntinu van richting. Wen de sjieëm nao 't naorde wies (op 't zujelik halfróndj nao 't zuje) is 't próntj middig. Dan steit de zón in 't zuje (in 't zujelik halfróndj in 't naorde) en innen hoogsten standj vannen daag, próntj baove de meridiaan. Inne lokale zóntied is 't dan dus 12 oere. Vanoet hie kan m'n 'n verdeiling maken en oerlienen aanbringe, womit m'n ouch de anger oere kan aangaeve.

De nómmers op horizontaal zónwiezers in 't naordelik halfróndj en verticaal zónwiezers in 't zujelik halfróndj zeen mitte klok mit, dewiel de nómmers op horizontaal zónwiezers in 't zujelik halfróndj en verticaal zónwiezers in 't naordelik halfróndj taenge de klok in gaon.

d'n Aadste zónwiezer dae me kèntj stamp oet 1500 v. Chr. in Egypte.