Wittemermeule
- Dit artikel is gesjreve in 't Gelaens. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Wittems, es te dit dialek sjpriks.
De Wittemermeule is 'n watermeule gelaege aeve boete de Nederlands Limburgse plaatsj Wittem aan de Provinciale waeg N595.
De meule is 'n middesjlaagmeule die gebroek is óm kaore te male en ze gebruuk hieveur 't water van de meuletak van de Selzerbaek.
Gesjiedenis
[bewirk | brón bewèrke]De ziejtak van de Selzerbaek woort in 1731 aangelag veur de drènkwaterveurzening van 't in daen tied door de Heëre van Wittem geboewde kloaster van de Paters Kapucijne (kort nao 1836 euvergenómme door de Orde der Redemptoriste) in Wittem. Bie Partij woort hieveur 't water aafgetap van de Selzerbaek en woort euver gèt minder es 'ne kilomaeter nao 't kloaster geleid. Hieveur woort in de Selzerbaek 'n verdeilwerk aangelag.
In 1835 kroge de gebreurs Simon en Jan Mathijs Merckelbach van de provincie Limburg toesjtömming óm 'n watermeule te boewe langs de waeg nao Wielder. Veur de voeding van 't water woort 'ne viever aangelag. Deze viever woort gevoed via 'ne meulentak die woort gegrave es verlenging van de aaftakking nao 't kloaster. 't Meulegeboew, opgetrokke oet baksjtein en veurzeen van 'n zadeldaak, woort euver de baek geboewd. Hiebiej woort 't inpanjig opgehange, houte waterraad en de maalinrichting, avenaens van hout, in 't meulegeboew euver de meulebaek heen geboewd. De gedachte hiebiej waas óm ouch biej wèntjerse ómsjtandigheje te kènne male. 't Raad hèj 'ne middellien van 5,93 m en 'n breite van 1,54 m. 't Water woort oet de vergaarviever op as-heuëgde van 't meuleraad aangeveurd en op de sjoepe geleid.
De femilie Merckelbach waas nao de Franse Tied in 't bezit gekómme van 't Kesjteël Wittem. Nao 't euverlieje van allebeie breurs vererfde de meule in 1851 aan Jan Joseph Merckelbach, rentenier in Wittem. In 1881 woort de meule aangekoch door de toenmalige börgemeister van Wittem en lid van Gedeputeerde Sjtate, Jan Mathijs Hubert Merckelbach. Biej de boedelsjeijing in 1907 woorte de veer kènjer van Jan Mathijs Merckelbach jeder veur ¼-deil eigenaer van de meule. De meule bleef in de femilie Merckelbach pès 1963, toen ze woort aangekoch door Maria Catharina Hubertina Keulers. De meule waas toen al 'n aantal jaore boete bedrief. De vader van Maria Keulers woort es pachter teves de nuuje meulenaer. Nao ziene doad in 1972 verkoch Maria Keulers de meule aan de directeur van Campina in Zitterd, Wilhelmus Johannes Henricus Derks.
In zien ruum 175-jaorig besjtaon haet de meule wènnig verangeringe ongergange, allein 't waterraad is diverse keëre vervange. 't Hujige raad is 'n iezere hoag-middesjlaagraad mèt ziejbeplating, wobie 't water net baove de as aan 't raad wirt toegeveurd. 't Raad haet 'ne middellien van 5,1 m en 'n breite van 1,4 m en haet aan de voot 'ne gemetselde krop. De meule haet 'n houte óngergangwerk en de maalinrichting haet tweë koppels 16-er kunssjtein en ein koppel 17-er kunssjtein.
In 1978 woort de meule door partekeleer eigenaere verkoch aan de Sjtichting "Het Limburgs Landschap". Dees sjtichting haet de meule laote resterere. Eindj 2008/begin 2009 is 't bènnewerk van de meule vernuujd en is de meule weer maalvaerdig.
Externe links
[bewirk | brón bewèrke]- De Wittemermeule biej Het Limburgs Landschap
- De Wittemermeule in de Molendatabase
- De Wittemermeule op molens.nl
- Wittemermeule op waterradmolens.nl