Brussels lof
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Brussels lof of Sókkerei (Mestreechs) is waeltwied erkaant es 'n Belsj laandboewproduct. De greunte is ooch in Limburg al saer lange tied 'n weentergreunte. 't Brussels lof is gekaand oonder de name chicoree Platduutsj, witlof (Nederland), witloof (Vlaandere), chicons (Wallonië) en endive (Fraankriek). Huutsedaag kènt me in alle jaorestieje Brussels lof gaele, dat mètstens op 'n aqua-kultuur is geteeld.
Gesjiedenis
[bewirk | brón bewèrke]- In d'r Fraanse Dictionaire d'agriculture va 1751 wert 'n biezoonder methode va greunteteelt besjraeve. De wil chicoree kènt 'ne teelt dae geïnspireerd is dör d'r kweek va champignons in Fraankriek. In 'ne duustere kelder waeëre de wortele bedèkt mèt groond en nao 25 daag versjienge witte blajjer.
- In 1830 oontdèkt d'r chef van d'r Botanische tuin in Brussel, Bresiers, 't èègeste. Weenterlof mot me duuster en vorstvrie opsjloeë um de witte blajjer te kriege. Saer doe is de greunte op 't Belsj populair waoëre. De wortele waorte al langer geteelt. Dao makde me naomaak-koffie van. Evere waor bekaand es plaatsj oeë väöl Brussels lof geteelt waoërt. Pas nao d'r Twiede Waeltkrèèg wert 't Brussels lof algemeen gekaand in de umringende leng.
- De greunte wert noe väöral in Vlaandere geteeld.
- De Belzje Brussels lof branche haat 'n akkaoërd bereikt uvver d'r naam van 't produkt vör d'r Fraanse mert. Huutsedaag sjtèèt op de verpakkinge die me gèlt in Fraanse supermarkte witlof in de plaatsj van endive. Endive betekent in 't Fraans op 't Belsj n.l. andieve.
D'r teelt
[bewirk | brón bewèrke]D'r teelt va Brussels lof verlupt in 'n aantal sjtappe.
- Ursj zieëjt me in 't vreugjaor d'r zaod op rieje, die 'n 30 cm van-èè liegke, in d'r mostem. Nao 'ne tied greuje dan groeëte greun blajjer. In d'r groond vörmt zich 'n fleenke wortel.
- Eind augustus trèkt me de wortele oet en sniejt 't greun zoe'n vief cm baove de wortel aaf. De blajjer broejt me op d'r composhoop en de wortele op 'ne hoop.
De wortele werre gebroekd um Brussels lof op water te trèkke, mae ieëder kaant me allèng d'r hie-oonder besjraeve teelt in d'r groond.
- In d'r weenter zèt me 'n hote kis mèt aeërd in 'ne duustere kelder. In d'r duuster geteeld Brussels lof is aangenaam bitter. D'r mot ummer frissje loch bie de kis kaome, mae 't maog d'r neet goeë vreze. De wortele plaant me naeëve-n-èèn in d'r groond, me dèèt d'r 'n tieën cm dieke laog drek op en da wach me bies 't Brussels lof volgreujd is. Dat doort e paar waeëke en da ziet me e wit tupke oet d'r groond kaome. Da kènt me de greunte oetgrave, 'n nuuj wortel in de plaatsj zètte en d'r drek wer d'r op broeje.
't Gebruuk
[bewirk | brón bewèrke]Bie 't Brussels lof mot me d'r helle kaen oet d'r sjtoonk snieje. Me kint d'r 'n salade va make, mèt sjtukskes appel of mandarijn mèt gekaoëkt ei. Me kint 't Brussels lof kaoëke, sjtaove, zachjes braoje en ummer e bietsje naat haowe, mèt get geraspte nootmuskaat d'r op of gratinere. Ooch kint me, mèt 'ne bouillon va hoon, 'n lofroomsop d'r va make.
Naamgaeving
[bewirk | brón bewèrke]- D'r concertzaal in de keldere van Le Botanique of De Kruidtuin va Brussel, oeë 't Brussels lof in 't midde van d'r 19de ieëw oontdèkt waoërt, heesjt Le Witloof Bar.
- In Mestreech haat 't restauraant, gespecialiseerd in de Belzje käöke dat Witloof heesjt.
- Witloof Bay is 'ne Belzje à cappela groep dae in 2011 mètdèèt an 't Eurovisie Songfestival mèt 't leedsje With Love Baby.