Walloniërs

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

De Welsje, Walloniërs of Wa(o)le (Frans: Wallons; Welsj: Walons) vörmen e Romaans vouk det kump oet Wallonië, 'nen deilstaot van Belsj. De Walloniërs zeen 'n eige etnische gemeinsjap binne Belsj, naeve de Vlaminge enne Duutsjers inne Oeaskantons; same vörme dees de Belzje. Zie zeen historisch en antropologisch gezeen, beveurbeildj op 't gebied van geluif, spraok en trediesjes, verbónje mitte Fransoze. De meiste Walloniërs kalle Frans, meh zie höbben ouch häör eige streekspraoke, wie 't Welsj (neet te verwarre mit 't Brits Welsh), 't Picardisch (in 't wèste) en 't Lotharings (in 't zuje).

De Walloniërs waere gezeen es aafstammelinge vanne Gallo-Romeine mit 'n Germaans-Frankische verminging.

In Luuk bevindj zich 't Museum van 't Welsj Laeve, det det Welsje völkerkónde oetbeeldj enne Welsje bewaeging documenteert.

't Waord Welsj wuuert döks gebroek in 't zuje van Limbörg veure Walloniërs aan te gaeve. Detzelvendj waord broek me ouch veure Welsje in 't Vereinig Keuninkriek en - in historisch opzich - veur e breier scala aan Franskallendje luuj, wie de Welsje kirke.

---

De volgende sectie van dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs.

---

Etnische identiteit

Of 'n bepaolde bevolkingsgróp 'n etniciteit is heet veur e gedeilte te make mèt de vraog of de lui die deil oetmake vaan die gróp ziech es zoedaoneg identificere. Wat betröf dat perspectief kin me vraogteikes zègke achter wie vergeliekbaar de Waolse etniciteit mèt de Vlaomse is. Väöl Waole identificere ziech es Belzje, Franstaolege Belzje of Franstaolege Europeane (de elite in Luik identificeerde ziech historisch zelfs dèks mèt de Franse identiteit, wat wil zigke: mèt 't land Fraankriek). In Vlaondere weurt väöl dèkser geïdentificeerd mèt de Vlaomse etnische identiteit, en väöl minder mèt de Belzje of linguïstische (Nederlandstaolege) identiteit. Dit kump neet allein in 't alledaogs leve vaan Waole en Vlaominge nao veure, mer ouch bij de officiële instèllinge vaan Belsj. Zoe weure Vlaominge es Nederlandstaolege bevolking gerepresenteerd door de Vlaomse Gemeinsjap, wijl de Waole es Franstaolege bevolking gerepresenteerd weure door de Franse Gemeinsjap - 'n "Waolse Gemeinsjap" besteit dus neet.

DNA

Oet versjèllende DNA-oonderzeuke nao etniciteite in de Benelux en Fraankriek, die vaanaof 2013 vaan start gónge, gief 't dudeleke aonwiezinge tot me op puur biologisch groond aamper kin spreke vaan klaorgevörmde etnische gróppe in die drei len. Waole lieke gemiddeld qua DNA väöl te deile mèt Wes-Duitsers oet 't Rienland. Wie oosteleker me geit, wie dudeleker dat euvereges weurt. In de Waolse previnsie Luxembörg is dat DNA zoegood es 't zelfde es dat vaan aongrenzende Duitsers en nationale Luxembörgers. In Vlaondere is dit DNA-aspek get minder dominant, en domineert 'n DNA-aspek mie wat oersprunkelek oet Nederland kump. 't Gief ouch 'n klaor Benelux DNA-spoor wat in zoewie Wallonië es Vlaondere door 1/3e vaan de bevolking weurt gedrage (in de Limbörge is dat evels meh 20% vaan de bevolking). 16% vaan de Waole deilt DNA wat de Galliërs en Roemeine mèt höbbe genomme. Wie noordeleker me geit in Wallonië, wie mie dat DNA aofnump. Gemiddeld is dat DNA in Vlaondere bij 10% vaan de lui aonwezeg en in Zuid-Nederland bij 6%. Oongeveer 80% vaan de Belzje, bij Waole en Vlaominge oongeveer eve dominant, is 't DNA-aspek aonwezeg wat door Centraol-Europeane is mètgebrach in de Bronzen Tied. Bij Nederlanders is dat oongeveer bij 50% aonwezeg, al is 't väöl dominanter wie mie me nao 't zuie geit, beveurbeeld bij Limbörgers.