Terreuraasjleëg i Paries van 13 november 2015
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
In d'r oavend va d'r 13e november 2015 vónge zes aasjleëg plaatsj i g'n Franzuësisje sjtad Paries. 't Goof 'n giezeling i ge Bataclantheater en mieëder sjeetincidente óp versjillende locaties i ge centrum va de sjtad. Tiedes 'ne vootbalwedsjtried tusje Frankriek en Duutsjland woeëde explosies gehoeëd.
Volges de Franzuësisje autoritete zint 130 luuj um 't leëve gekoame en 683 luuj verlets geraak.[1] Terreurbeweging IS hat de aasjleëg opgeëis[2] en weëd doa óch vuur verantwoordelig gehaote.[3][4]
De aasjleëg zint oetgeveurd durch nuëge terroriste oet Frankriek en 't Belsj. Zieëve terroriste zint deë oavend um 't leëve gekoame. D'r hoofdader Abdelhamid Abaaoud woeëd e paar daag noa de aasjleëg tiedes 'n hoeszeuking i g'n Pariese vuursjtad Saint-Denis doeëdgemaak durch de pliese.[5] D'r angere hoofdader, Salah Abdeslam, woeëd in d'r meëts van 2016 ópgepak durch de Belsje pliese[6] en is veroerdeeld tot leëveslank.[7]
Achtergrónk
[bewirk | brón bewèrke]Islamitisj terrorisme is gee nui versjiensel i Frankriek. 't Lank hat vanaaf de joare 80 in d'r twintigste ieëw döks te make gehad mit fundamentalisme, wat begós mit de Franzuësisje interventie i Libanon in 1980. Vanaaf de joare 90 woeëde aasjleëg gepleeg óp Franzuësisje boam, döks durch groepe oet Algerieje, wat in die periode óch woeëd versjeurd durch politiek en jihadistisj geweld en es vuurmalige kolonie 'ne bank hat mit 't Wes-Europese lank. Vanaaf medio joare 10 van d'r eenentwintigste ieëw noom de intensiteet van terroristisj geweld touw en woeëd 't lank dökker doelwit va jihadiste. Dit begós mit 'n giezeling in 'ne jüddisje supermaat in d'r jannewaar va 2015 durch de rilletief nuie terreurgroep IS en 'n sjeetpartei i ge hoofkantoeër va Charlie Hebdo durch 't bekandere Al-Qaeda. De aasjleëg i Paries, oeë dit artikel uëver geet, passe binne die óntwikkeling.
De aasjleëg i Paries zint 't wirk geweës van IS en woar d'r twieëde groeëte aaval van die terreurbeweging in Europa en boete 't Midde-Oeëste i kótte tied. 'n Meugelige reë vuur de aasjleëg is de Franzuësisje interventie i Syrië en Irak teëge IS seër d'r september van 2014 (Opération Chammal). Analyste wieze wieër óp 't Franzuësisje sjtaatskoncep dat sjterk gesjtoeld is óp secularisme (laïcité), wat boetst mit 't deep relizjieus miensj- en weltbeeld va jihadiste. In de verkloaring van IS weëd evvel verweze noa de christelige identiteet van de vootbalsjpieëlende leng Frankriek en Duutsjland (pays croisés).[8]
Verloop
[bewirk | brón bewèrke]
De aasjleëg vónge plaatsj vanaaf 21.16 oer in d'r oavend, oeëbei ieësj 't vootbalstadion Stade De France doelwit woar van 'ne bómaasjlaag. Deë oavend goof 't doa nog twieë anger explosies. Doanoa woeëde luuj i versjillende restaurants en kefees in 't centrum va Paries aagevalle durch manluuj mit kalasjnikovs.[9][10]
Rónk 21.40 oer besjtormde e anger greupke 't theater Bataclan, oeë-óp dat moment d'r Amerikanisje band Eagles of death metal zouw sjpieële. Twintig minute lang sjote de terroriste um zich hin en vanaaf 22.00 oer woeëde lüj in 't geboew gegiezeld. Óch dreigde de terroriste hun sjlachoffesj doeëd te make.[10] De militair pliese besjtormde 't geboew wie um 00.20 oer berichte binnekoame uëver moordpartieje.[11] 't Vuurgevech tusje de pliese en de terroriste huurde rónk 1 oer sjnachs oer óp.
Uëverzich van de aasjleëg
[bewirk | brón bewèrke]| Locatie (tiedsjtip) | Type aasjlaag | Umgekoame luuj (+terroriste) |
|---|---|---|
| Saint-Denis, bei Stade de France (21.16, 21.19, 21.53 oer) | 3 bómaasjleëg | 1 (+3) |
| Rue Alibert/ Rue Brichat / Le Carillon / Rest. Le Petit Cambodge (21.25 oer) | sjeetpartei | 15 |
| Rue de la Fontaine-au-Roi / Rue Feaubourg Du Temple / Café Bonne Bière (21.32 oer) | sjeetpartei | 5 |
| Rue de Charonne / Restaurent La Belle Équipe (21.36 oer) | sjeetpartei | 19 |
| Boulevard Voltaire 253 (21.40 oer) | bómaasjlaag | 0 (+1) |
| Bataclan theater (vanaaf 21.40 oer bis 00.58 oer, d'r 14e nov. 2015) | sjeetpartie & giezeling | 90 (+3) |
Noasjleep
[bewirk | brón bewèrke]Noa de aasjleëg kós de identiteet van de sjlachoffesj en de terroriste binne e paar daag vasgesjteld weëde, wiewaal sommige luuj nog es vermis woeëde ópgegeëve.[12] Uëverleëvende woeëde vuur versjillende soarte verwondinge behandeld, oeëbei sjeetwonde 't döks vuurkoame.[9] Volges de Franzuësisje autoritete woeëde de aasjleëg durch drei greupkes va jieëker drei manluuj gepleeg[4] en woeëde de plane ten oetveur gebrach mit de hulp van terroriste i Frankriek.[3] Een aatal van dees jihadiste zint tiedes de Europese migrantecrisis via de Balkanroute va Syrië noa Wes-Europa gereisd[13] en wieër goof 't concrete plane vuur óp mieë plekke touw te sjloa.[14]
D'r Franzuësisje president François Hollande kondigde óp d'r oavend van de aasjleëg d'r noeëdtouwsjtank aaf.[2][4] Sjoeële, universitete en anger plekke wie de Eiffeltoere of Disneyland woeëde gesjloate. Groeëte evenemente woeëde aafgelas en de boetegrenze woeëde de daag noa de aasjleëg sjtreng bewaak.[15]
I Syrië en Irak woeëd 't aantal lóchaavalle in 't kader van de internationaal interventie teëge IS ópgesjroef, mit name rónk Raqqa in Oeës-Syrië, wat doe de officieus hoofdsjtad woar van 't kalifaat.[16] Bei hoeszeukinge in ónger mieë Toulouse en Lyon woeëde 23 luuj gearresteerd en 104 luuj ónger hoesarres geplaatsj, allenui verdachte oet e sjtreng-islamitisj milieu.[17]
Óp d'r 18e november 2015 woeëd Abdelhamid Abaaoud tiedes e vuurgevech mit de pliese in Saint-Denis, 'n vuursjtad va Paries, neergesjoate. Heë woar 't kopsjtuk van de Brusselse terreurcel en woeëd besjouwd es 't brein hinger de aasjleëg.[5]
Óch óp 't Belsj i g'n Brusselse vuursjtad Sint-Jans-Molenbeek, oeë hoofdader Salah Abdeslam vandaankunt, deeg de pliese ivalle. Abdeslam woeëd evvel pas óp d'r 18e meëts 2016 same mit veer anger verdachte ópgepak.[6] Heë woeëd same mit 19 anger verdachte in 2022 veroerdeeld vuur moord en terrorisme en kreeg doavuur leëveslank.[7]
Brónne
[bewirk | brón bewèrke]- ↑ Le Monde - Attentat du 13-Novembre : deux ans après, les révélations de l’enquête
- ↑ 2,0 2,1 Le Figaro - Attentats à Paris : Daech revendique les attaques
- ↑ 3,0 3,1 Der Spiegel - Hollande macht IS für Anschlagsserie verantwortlich
- ↑ 4,0 4,1 4,2 New York Times - Three Teams of Coordinated Attackers Carried Out Assault on Paris, Officials Say; Hollande Blames ISIS
- ↑ 5,0 5,1 BBC - Paris attacks 'ringleader' Abdelhamid Abaaoud evaded Athens police
- ↑ 6,0 6,1 La Libre - Attentats à Paris: cinq personnes arrêtées à Bruxelles, dont Salah Abdeslam
- ↑ 7,0 7,1 NOS - Abdeslam krijgt levenslang voor aanslagen in Parijs
- ↑ Wikisource - Communiqué sur l’attaque bénie de Paris contre la France croisée
- ↑ 9,0 9,1 CBS News - Injuries from Paris attacks will take long to heal
- ↑ 10,0 10,1 The Guardian - 'It looked like a battlefield': the full story of what happened in the Bataclan
- ↑ The New York Times - ‘Scene of Carnage’ Inside Sold-Out Paris Concert Hall
- ↑ BBC - Paris attacks: Search goes on for missing
- ↑ Die Welt - IS schult Kämpfer, damit sie Asyl beantragen können
- ↑ NOS - 'IS wilde ook aanslagen in Nederland plegen'
- ↑ Nu.nl - Zeker 127 doden bij schietpartijen en explosies in Parijs
- ↑ The Guardian - France launches 'massive' airstrike on Isis stronghold of Raqqa
- ↑ De Standaard - Frankrijk: 23 personen gearresteerd, 104 onder huisarrest