Stekelzwiender
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De stekelzwiender (Hystricidae) vörmen 'n femielje van groeate gróndjbewoeanendje knaagdere. De kop en 't lief zeen bedèk mit lang, sjerpe stekele. Ze kómme veur in e groeat deil van Afrika en zujelik Azië. Ein saort laef in Zuud-Europa. 't Guuef èllef saorten in drie geslachte. d'n Eechel huuertj neet toet dees femielje.
Stekelzwiender höbben e staevig lief en kórte puuet. Ze versjillen in gruuedje vanne kwasstertstekelzwiender, die 37 toet 47 cm lang en 1,5 toet 3,5 kg zwaor waere, toete echte stekelzwiender, die 60 toet 83 cm lang en 13 toet 27 kg zwaor waere. De geslachte zeen geliek.
Ze höbben 'n dónker vach wovan de rögk en sómtieds ouch de stert bedèk zeen mit lang zwart-witte stekele, dewiel de res vanne vach besteitj oet dónker bustelhaor. Dees stekele dene t'r verdeidiging en hae hèltj hiemit zelfs groeate roufdere wie lieëven op 'nen aafstandj es dees neet in al te groeate gruup zeen, went den kan ummer 'ne lieëf de rilletief óngevieërlike kop bereike. Bie gevaor verzeuk e stekelzwien alderieës nao zie hol inne buurt te rènne. Wen det neet dao is maak t'r e knorrendj geluid, stamp t'r mitte achterpuuet en rateltj t'r mitte holle stekelen inne stert. Es det de vieëndj neet aafsjrik rich t'r de stekelen oppen aanvaller en rèntj t'r ziewers nao 't bieës haer. Es de stekele den inne hoed zitte zeen ze lestig eweg te haolen ómdet dao waerhäökskes aanzitte. De zoea veroearzaakdje wunj kónne doeajelik zeen. Es de stekele toch eweg te haole zeen kónne ze nag 'n flinke óntstaeking veroearzake, ómdet 't stekelzwien door zien eige óntlastig haer roltj. Zelfs e doead stekelzwien is gevieërlik, daoróm mót e roufdeer uters veurzichtig te wirk gaon wen d'r e stekelzwien haet gedoeadj. Bieje paring sprèdj 't vruike de stekelen en höf 't de stert op, zoeadet 't menke zich gei pien duitj.
De stekelzwiender laeven in bao gans continentaal Afrika, in Azië van India toet Zuud-Sjina, de Soenda-eilenj enne Filipienen en in Europa in Italië enne Balkan. Meugelik zeen de Europese populaties ingeveurdj. Stekelzwiender laeven in 'n groeate versjeienheid aan habitats, van raengewaad toet halfweusdje. Ze laeve veurnamelik van plantjaerdig voor wie knolle, reut en vröchte. Sómtieds knage ze ouch aan knäök.
Stekelzwiender kriege klein wurp. Jónge waere gans behaordj en mit aope ouge gebaore. Ze höbbe den zaachte, soepel stekele die nao 'n oer hel zeen.
Stekelzwiender mót me neet verwarre mitte femielje Erethizontidae.