Seleen
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Seleen of selenium is e sjemisch element mit es symboeal Se en 't atoeamnómmer 34. 't Is e gries neet-metaal.
Toepassinge
[bewirk | brón bewèrke]In 1873 óntdèkdje d'n Ingelse Willoughby Smith det seleen euver fotovoltaïsche eigesjappe besjik wobie leech drek wuuertj ómgezatte nao lektriciteit. Daonaeve is seleen ouch fotogeleiendj; ónger invlood van leech nump de lektrikgeleijing sterk toe. Daoveur wuuertj 't veural gebroek inne opto-elektronica.
- Daonaeve is seleen 'ne p-typehalfgeleier zodet 't toepassing vindj inne elektronica;
- Seleensulfied is e bestandjsdeil van antiroosshampoo en wuuertj gebroek taenge roos, seborroïsch eczeem en hoedsjummele wie Pityriasis versicolor;
- In plaats van zwaevel gebroek me ouch waals eleen bie 't vólkanisere van röbber;
- Inne glaasindustrie wuuertj 't ingezatte veur glaas te óntkluuere;
- Wiejer kan seleen waere gebroek es fotografische toner.
Seleen kan in väöl organische molecule die zwaevel bevatten 't zwaevelatoeam vervange. Daobie blieve väöl eigesjappe behaje. Dees vervanging is zelfs in eiwitmolecule meugelik: door bacterieje in e medium te kwieëke worin 't aminozoer methionien vervangen is gewaore door seleno-methionien kan me 'n seleenhajendje variant van geperduceerdje eiwitte isolere. Bie dees varianten is 't väöl einveljiger es bieje gewuuen eiwitte mit behölp van röntgendiffractie de structuur te bepaole.