Aminozoer
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Remunjs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'n Aminozoer is algemein 'n organische verbinjing die zowaal 'n carboxygroep (-COOH) es 'n aminogroep (-NH2) bevat. Meistal waere in de biochemie mit aminozoere sjpecefiek α-aminozoere gemènd. Bie dees saort verbinjinge sjtaon de carboxygroep en de aminogroep op 'tzelfde (meistal chiraal) kaolsjtofatoom. α-aminozoere zeen de boewsjtein van peptide, polypeptide en proteïne (eiwitte). Daonaeve dene sómmige aminozoere es precursor in de biosynthese van anger amine, wie de versjillende catecholamine die oet tyrosine waere bereid.
In de netuur tröf me ruum tachtig versjillende aminozoere aan. In mienselike eiwitte kómme twintjig versjillende aminozoere veur. Dees waere de fundamenteel aminozoere geneump. Bie de sjpiesvertaering waere de aminozoere ónger invlood van enzyme oet de eiwitte vriegemaak. Oet de vriegekómme aminozoere kan 't organisme zien eige sjpecefieke eiwitte weer opboewe. 't Organisme kan 'n aantal aminozoere zelf synthetisere; anger aevel neet. Dees litste mótte in 't aete aanwaezig zeen. Me neump dees de essentieel aminozoere. Vólwasse luuj höbbe ach van dees neudig: lysine, tryptofaan, fenylalanine, leucine, isoleucine, threonine, methionine en valine.