Maone en ring vaan Uranus

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Maone

Uranus heet 27 maone, die allemaol verneump zien nao figure oet de werke vaan William Shakespeare en Alexander Pope. De maone zien verdeild in drei gróppe: daartien binnenste maone, vief hoofmaone en nege oonregelmaotege maone. De binnenste maone deile hunnen oersprunk mèt de ring vaan Uranus. De vief hoofmaone zien massief genóg um hydrostatisch evewiech te höbbe bereik en veer devaan vertoene processe wie vörming vaan klove en vulkanisme. De oonregelmaotege maone höbbe elliptische baone en drejje bijnao allemaol tege de drejriechting van Uranus in op groeten aofstand vaan de planeet.

Ring

De ring vaan Uranus woorte in 1977 oontdèk. 't Is 'n gaans systeem vaan ring, simpeler es die vaan Saturnus mer complexer es die vaan Jupiter en Neptunus. William Hershel gaof in 1789 al aon tot heer ring oontdèk zouw höbbe, mer moderne astronome twiefele of heer ze wel gezeen kint höbbe umtot zie zier leechzwaak zien.

In ierste instantie woorte nege ring oontdèk, die bestoon oet doonker brokstökke vaan maximaol tien meter groet. D'n aofstand vaan de ring tot de planeet ligk tösse de 41.800 en 51.100 km. Tijdens de Voyager 2-missie woorte nog twie ring oontdèk, mer ouch 'n aontal oonvolledege ring. Op foto's oet 2003-2005 die mèt de Hubble ruimtetelescoop zien gemaak woorte nog twie ring oontdèk op zier groeten aofstaan vaan de planeet, 67.000 en 98.000 km.

De ring weure in volgorde vaan oploupende aofstand aongeduid es 1986U2R/ζ, 6, 5, 4, α, β, η, γ, δ, λ, ε, ν en μ.

De ring zien woersjienelek oontstande door meteorietinsleeg op de maone vaan Uranus, woebij materiaol vaan de maone de ruimte in is geslingerd. Eine rink deilt zelfs z'n baon met de maon Mab.

Natuurleke satelliete vaan Uranus

Naom		Middellijn (km)	Massa (1018 kg)	Straol vaan de baon (km)	Umlouptied** (d)	Oontdèkking	Opmerkinge
U VI	Cordelia	40	~0,04	49.800	0,335.034	1986
U VII	Ophelia	43	~0,05	53.800	0,376.400	1986
U VIII	Bianca	51	~0,09	59.200	0,434.579	1986
U IX	Cressida	80	~0,3	61.800	0,463.570	1986
U X	Desdemona	64	~0,2	62.700	0,473.650	1986
U XI	Juliet	94	~0,6	64.400	0,493.065	1986
U XII	Portia	135	~1,7	66.100	0,513.196	1986
U XIII	Rosalind	72	~0,25	69.900	0,558.460	1986
U XXVII	Cupid (waor: S/2003 U2)	24	~0,01	74.800	0,618	2003
U XIV	Belinda	81	~0,4	75.300	0,623.527	1986
U XXV	Perdita (waor: S/1986 U10)	80	~0,3	76.400	0,638	1986	herontdèk 2003
U XV	Puck	162	2,9	86.000	0,761.833	1985
U XXVI	Mab (waor: S/2003 U1)	32	~0,02	97.700	0,923	2003	baon vèlt same mèt rink R/2003 U1
U V	Miranda	472	66	129.900	1,413.479	1948	depe klove (coronae)
U I	Ariel	1158	1350	190.900	2,520.379	1851
U II	Umbriel	1169	1170	266.000	4,144.176	1851	ies en stein, talloes kraters
U III	Titania	1578	3530	436.300	8,705.867	1787 (William Herschel)	helderste maon vaan Uranus (magnitude 13,7)
U IV	Oberon	1523	3010	583.500	13,463.234	1787 (William Herschel)	ies en stein, talloes kraters
U XXII	Francisco (waor: S/2001 U3)	12	~0,001	4.276.000	–266,56	2001
U XVI	Caliban	98	~0,7	7.231.000	–579,73	1997
U XX	Stephano	20	~0,01	8.004.000	–677,36	1999
U XXI	Trinculo	20	~0,01	8.504.000	–749,24	2001
U XVII	Sycorax	190	~5	12.179.000	–1288,3	1997
U XXIII	Margaret (waor: S/2003 U3)	12	~0,001	14.345.000	1687,0	2003
U XVIII	Prospero	30	~0,02	16.256.000	–1978,3	1999
U XIX	Setebos	30	~0,02	17.418.000	–2225,2	1999
U XXIV	Ferdinand (waor: S/2001 U2)	12	~0,001	20.901.000	–2887,2	2001