Naar inhoud springen

Maone en ring vaan Uranus

Van Wikipedia

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


Uranus heet 27 maone, die allemaol verneump zien nao figure oet de werke vaan William Shakespeare en Alexander Pope. De maone zien verdeild in drei gróppe: daartien binnenste maone, vief hoofmaone en nege oonregelmaotege maone. De binnenste maone deile hunnen oersprunk mèt de ring vaan Uranus. De vief hoofmaone zien massief genóg um hydrostatisch evewiech te höbbe bereik en veer devaan vertoene processe wie vörming vaan klove en vulkanisme. De oonregelmaotege maone höbbe elliptische baone en drejje bijnao allemaol tege de drejriechting van Uranus in op groeten aofstand vaan de planeet.

De ring vaan Uranus woorte in 1977 oontdèk. 't Is 'n gaans systeem vaan ring, simpeler es die vaan Saturnus mer complexer es die vaan Jupiter en Neptunus. William Hershel gaof in 1789 al aon tot heer ring oontdèk zouw höbbe, mer moderne astronome twiefele of heer ze wel gezeen kint höbbe umtot zie zier leechzwaak zien.

In ierste instantie woorte nege ring oontdèk, die bestoon oet doonker brokstökke vaan maximaol tien meter groet. D'n aofstand vaan de ring tot de planeet ligk tösse de 41.800 en 51.100 km. Tijdens de Voyager 2-missie woorte nog twie ring oontdèk, mer ouch 'n aontal oonvolledege ring. Op foto's oet 2003-2005 die mèt de Hubble ruimtetelescoop zien gemaak woorte nog twie ring oontdèk op zier groeten aofstaan vaan de planeet, 67.000 en 98.000 km.

De ring weure in volgorde vaan oploupende aofstand aongeduid es 1986U2R/ζ, 6, 5, 4, α, β, η, γ, δ, λ, ε, ν en μ.

De ring zien woersjienelek oontstande door meteorietinsleeg op de maone vaan Uranus, woebij materiaol vaan de maone de ruimte in is geslingerd. Eine rink deilt zelfs z'n baon met de maon Mab.

Natuurleke satelliete vaan Uranus
Naom Middellijn (km) Massa (1018 kg) Straol vaan de baon (km) Umlouptied** (d) Oontdèkking Opmerkinge
U VI Cordelia 40 ~0,04 49.800 0,335.034 1986  
U VII Ophelia 43 ~0,05 53.800 0,376.400 1986  
U VIII Bianca 51 ~0,09 59.200 0,434.579 1986  
U IX Cressida 80 ~0,3 61.800 0,463.570 1986  
U X Desdemona 64 ~0,2 62.700 0,473.650 1986  
U XI Juliet 94 ~0,6 64.400 0,493.065 1986  
U XII Portia 135 ~1,7 66.100 0,513.196 1986  
U XIII Rosalind 72 ~0,25 69.900 0,558.460 1986  
U XXVII Cupid
(waor: S/2003 U2)
24 ~0,01 74.800 0,618     2003  
U XIV Belinda 81 ~0,4 75.300 0,623.527 1986  
U XXV Perdita
(waor: S/1986 U10)
80 ~0,3 76.400 0,638     1986 herontdèk 2003
U XV Puck 162 2,9 86.000 0,761.833 1985  
U XXVI Mab
(waor: S/2003 U1)
32 ~0,02 97.700 0,923     2003 baon vèlt same mèt rink R/2003 U1
U V Miranda 472 66 129.900 1,413.479 1948 depe klove (coronae)
U I Ariel 1158 1350 190.900 2,520.379 1851  
U II Umbriel 1169 1170 266.000 4,144.176 1851 ies en stein, talloes kraters
U III Titania 1578 3530 436.300 8,705.867 1787 (William Herschel) helderste maon vaan Uranus (magnitude 13,7)
U IV Oberon 1523 3010 583.500 13,463.234 1787 (William Herschel) ies en stein, talloes kraters
U XXII Francisco
(waor: S/2001 U3)
12 ~0,001 4.276.000 –266,56      2001  
U XVI Caliban 98 ~0,7 7.231.000 –579,73      1997  
U XX Stephano 20 ~0,01 8.004.000 –677,36      1999  
U XXI Trinculo 20 ~0,01 8.504.000 –749,24      2001  
U XVII Sycorax 190 ~5 12.179.000 –1288,3       1997  
U XXIII Margaret
(waor: S/2003 U3)
12 ~0,001 14.345.000 1687,0       2003  
U XVIII Prospero 30 ~0,02 16.256.000 –1978,3       1999  
U XIX Setebos 30 ~0,02 17.418.000 –2225,2       1999  
U XXIV Ferdinand
(waor: S/2001 U2)
12 ~0,001 20.901.000 –2887,2       2001  
't Zonnesjtèlsel
De zonMercuriusVenusDe MaonAerdMarsPhobos en DeimosCeresD'n AsteroïdereemJupiterMaone van JupiterSaturnusMaone van SaturnusUranusMaone en ring vaan UranusNeptunusMaone van NeptunusPlutoCharon, Nix en HydraHaumeaMaone van HaumeaMakemakeDe KuiperreemErisDysnomiaVerstruidesjiefobjekteDe HillswolkDe Oortwolk
De Zon · Mercurius · Venus · Aerd · Mars · Ceres · Jupiter · Saturnus · Uranus · Neptunus · Pluto · Haumea · Makemake · Eris
Planete · Dwergplanete · Maone: Aerds · Martiaans · Joviaans · Saturniaans · Uraniaans · Neptuniaans · Plutoniaans · Haumeaans · Eridiaans
Ring: Joviaans · Saturniaans · Charikloaans · Chiroaans · Uraniaans · Neptuniaans · Haumeaans
Klein lichame:   Meteoroïde · Asteroïde/Asteroïde maone (Asteroïdegordel) · Centaure · TNO's (Kuiperreem/Verstruide sjief) · Komete (Hillswolk · Oortwolk)