Rigorisme

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Rigorisme keumt van 't Latiense rigor dat sjtiefhèèd, haelhèèd, oonbäögzaamhèèd betekent.

in 't algemèng: 'n extreem sjtreng en sjtar meneer va deenke en handele, die an d'r groond va principes vashèlt, zoonder raeëkening te haowe mèt de gevolge vör de konkrete gegaevenhède en situaties.
in engere zin: 'n ethisch sjtaandpeunt, dat de wètte van de moraal oonder alle ömsjtandèghede 'n verplichtend karakter gèft. 't Ethisch rigorisme löt gèèn eudaimonisme in de moraal en d'r ethiek gelde.

Immanuel Kant waor 'ne vertegenwoordiger van 'n rigoristische opvatting van de moraal:

„Es liegt [...] der Sittenlehre überhaupt viel daran, keine moralischen Mitteldinge weder in Handlungen (adiaphora [*]) noch in menschlichen Charakteren, so lange es möglich ist, einzuräumen: weil bei einer solchen Doppelsinnigkeit alle Maximen Gefahr laufen, ihre Bestimmtheit und Festigkeit einzubüßen. Man nennt gemeiniglich die, welche dieser strengen Denkart zugetan sind (mit einem Namen, der einen Tadel in sich fassen soll, in der Tat aber Lob ist): Rigoristen; und so kann man ihre Antipoden Latitudinarier nennen. Diese sind also Latitudinarier der Neutralität und mögen Indifferentisten, oder der Koalition und können Synkretisten genannt werden“ (in: Die Religion in den Grenzen der bloßen Vernunft, 1793). [*] dit begrip leidde Kant van de Stoiciene aaf die in hön lieër gèng moreel midde-waeg (adiaphora) toelete.

Es rigorist gelt ooch Fichte.

't Begrip Rigoriste how oorsjpronkelek betrèkking op vertegenwoordigers van 't Jansenisme. Simon Pieter Ernst (kannunik en professor theologie Rolduc) en Nicolaus Heyendal, abt van Rolduc waore ooch rigoriste.

In later periodes waoërt 't rigorisme es de taegegesjtèlde van 't laxisme bezieë.