Nederrien (revier)
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Nederrien (Nederlands: Nederrijn) is 'n reveer in Nederland. 't Is ein vaan de tek vaan de Rien in zienen oonderluip. Mèt Niederrhein weurt in Duitsland dèkser 't deil vaan de Rien stroumaofwaarts vaanaof Dusseldörp gemeind.
Trajek
[bewirk | brón bewèrke]De Nederrien is in Nederland evels noordtek vaan de Rijn, min of mie corresponderend mèt de oersprunkeleke hoofluip vaan de reveer, vaanaof de splieting mèt de Waal. Dees splieting vint plaots bij Millinge en Panningen (gemeinte Rijnwaarden), boe de Nederrijn nao rechs drejt en de Waal rechdoor struimp. De ierste paar kilometer stoon bekind es 't Pannerdens Kenaal. Zoe vaanaof Loo (gemeinte Duiven) vervolg de reveer zien oersprunkeleke bèdding. Bij Westervoort spliet ziech d'n IJssel vaan de Nederrien aof; dee struimp rechsaof nao 't noorde, dewijl de Nederrien linksaof nao 't weste geit. Bij Wijk bij Duurstede splits ziech de Nederrien. Wiedoet 't mieste water struimp wijer door de Lek, dewijl e bitteke 't oersprunkelek Rijntrajek volg door de Kromme Rijn.
Langs groete deile vaan de Nederrien zien kribbe aongelag.
Historie
[bewirk | brón bewèrke]De Nederrien hètde aajdtieds gewoen Rijn; 'n gewoente die aonwoenende vaan de reveer trouwes höbbe aongehawwe. In de Romeinsen tied waor 't nog de hoofstroum vaan de Rijn, al waor de Waal ouch toen al 'n groete reveer. In de luip vaan de middeliewe woort de Nederrien ummer minder belaankriek, tot ze in de zeventienden iew nog mer tien percint vaan 't Rijnwater verwèrkde. Dit begós de sjeepvaart te hindere en zörgde veur euverstruiminge. Daorum verlag me de bèdding vaan de reveer. De oersprunkeleke splitsing vaan Rijn en Waal laog tösse Spijk (gemeinte Lingewaal) en Lobith (gemeinte Rijnwaarden); noe woort, get wijerop, 't Pannerdens Kenaal gegraove. Sindsdeen geit weer e daarde vaan 't Rijnwater door de Nederrien. De aw, aofgedamde bèdding weurt plaotselek Awwe Rijn geneump.
Sociaol geografie
[bewirk | brón bewèrke]De groetste stad aon de Nederrien is Arnhem, wat mèt de Nederrien weurt geassocieerd wie Nimwege mèt de Waal. Aander stei aon de reveer zien Wageningen en Rhenen; alledrei ligke ze op de rechterkant vaan de reveer. Landstreke aon de reveer zien de Betuwe (linkerkant) en de Rijnwaarden, Veluwe, Gelderse Vallei, Utreisen Heuvelrögk en Krómme Rijnstreek (rechterkant). De provincie ligk gooddeils allein in de provincie Gelderland, meh heet vaanaof Rhenen ziene rechterkant in de provincie Utrech ligke.
Versjèllende brögke ligke euver de Nederrien: veer bij Arnhem (boe-oonder de John Frostbrögk), ein tösse Renkum en Heteren (gemeinte Overbetuwe) en ein tösse Rhenen en Kesteren (gemeinte Neder-Betuwe). Ouch gief 't poontvere bij Wageningen, Elst en Amerongen (allebei de lèste gemeinte Utrechtse Heuvelrug). Veur de binnevaart, in 't bezunder die op en vaan de Arnhemse industrie, is de reveer vaan groet belaank.