Nederrien (regio in Pruses)
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Venloos. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Nederrien (Duits: Niederrhein) is 'n gebeed in Pruses det grens aan 't zuudoeëste van Nederland. Nederrien is ouk de naam van 't deil van de Rien stroumaafwaarts vanaaf Düsseldörp en van 'ne zietak tösse Millinge (beej Numwaege) en Wijk bij Duurstede.
Wies deep in de 19en ieëw ware heej de historische, kulturele en taalköndige bend mit 't doeënbeejgelaege Nederland hiel sterk. Tiedes de Reformatie bleef dit gebeed katholiek en woorte de bend mit 't prottestantse weste gooddeils verbraoke. De Kleverlandse en Limburgse dialekte, die in dees regio gekald woorte, bleve aevel de umgankstaal van de meiste luuj in die contreie. Wie 't vanaaf de 18en ieëw ónder Prusisch gezag kwaam te staon, verdwene 't Nederlands en de verscheie Nederfrankische dialekte as kultuurtaal ten gönste van 't Duits. Wiewaal 't plat vandaag d'n daag in de meiste dörpe en staej in die regio op sterve nao doeëd is, höbbe eur inwoeëners 'n eige identiteit en kalle ze dao 'n typisch regiolek. Nederfrankische invlode zuut me euveriges ouk hiel dudelik truuk in 'n aantal plaats- en veldname (bv. de kerne Nieukerk en Aldekerk in de gemeinte Kerke, Hartefeld in de buurt van Geldere en Schaephuysen in de gemeinte Rheurdt).
't Landschap van de Niederrhein is vreej vlaak en kint euver 't algemein neet zoeëvuuel hoeëgteverschille, waodoor 't erg geleef is beej fietsers. 't Reveerkleilandschap rónd Kleef geit nao 't zuje toe euver in schraal zandgrónde en rónd Vierse kump ouk al waat löss veur. Dao wuurt 't landschap al 'n bietje heuvelechtig. Rilletief groeëte hoeëgteverschille vind me ouk op en doeënbeej de Nederriensen Heuvelrök, dae zich oetstrek van Numwaege wies Kreifeld. Vaerder is de regio waterriek, waat kump door de verscheie baekskes en reveerkes die heej struime, wao-ónder de Niers en de Zwaam. 't Reichswald ten zuje van Kleef is 'n groeët samehangend bósgebeed en ouk de grensstreek tösse Venlo, Brüggen en Zwame is vreej bósriek.
De ikkenomie rich zich vanalds op de winning van broenkaol, de landbouw en 't toerisme. Jaorliks trekke 't pretpark Wunderland Kalkar en 't arsjeologisch park in Xanten vuuel bezeukers oet de regio, maar ouk oet Nederland. Kevelaer is 'n wiechtig pelgrimsoord. Vreuger, ouk wie 't door de prottestantse Staatse euverheid waar verbaoje, ginge vuuel Venlonaere op baevaart nao dit stedje umdet me dao 't katholieke gelouf aopenbaar kós oetoefene. Ouk vandaag d'n daag behuurt Kevelaer tot ein van de wiechtigste baevaartsplaatse veur Nederlandse katholieke.
Literatuur[bewirk | brón bewèrke]
- Cornelissen, G. Das Niederländische im preussischen Gelderland und seine Ablösung durch das Deutsche. Untersuchungen zur niederrheinischen Sprachgeschichte der Jahre 1770-1870. Bonn: Röhrscheid Verlag, 1986.
- Tietz, H. "South Sleswick and the Lower Rhine, where is that?", in The Lower Rhine And South Sleswick: Two Border Regions And Their Relation To Their Neighbours And Minorities. 2014, p. 1-13