Literair taal
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Literair taal (ooch taal van de literatuur, literatuurtaal of dichterstaal) neumt me 'n taalvörm binne 'n bepaalde taal, die zich dör 'n reeks van kenmaerke oondersjèjt van de alledaagse gesjraeve taal, zoewie gezètteartiekele, gebroeksaanwiezinge, kaoëkrecepte e.d.
De versjille mèt ander variëtète van 'n taal haant óp de örsjte plaatsj te make mèt de functie van literatuur: de literair taal mót neet efficiaent de doelgerichte communicatie dene en daovör eenduidig zieë, mae vervölt óp de örsjte plaatsj esthetische functies. In de literair taal besjteet dus 'n groeëter "dichterleke vrieheed".
Taal van d'r orale vólksepiek
[bewirk | brón bewèrke]Dichterstaal in engere zin is 'n oraal traditie die an biezoonder regels is gehaowe, zowie 'n biezoonder meneer va väördrage in kalzinge in 'n zjuus bepaalde melodie of intonatie (kiek:epos)
Väörbeelde zeunt:
- de noordeleke dichterstaal, die later in Ieslaand ooch ópgesjraeve waoërt (kiek: skalde) mae die al väöl owwer is;
- de oudarabische dichterstaal oet d'r vör-islamitische tied, die in d'r vreug-islamitische tied óp sjrif waoërt gezat (kiek:Bani Hilal)
- de aodindische dichterstaal
- de dichterstaal van de keltische filid.
Dichterstale haat 't ooch huuj nog in oraal culture, wie in Afrika, oeë zengers (Griots) de väöl en dèk lang gedichte oet d'r kóp kènne en bie bepaalde gelegenhede väörgedrage.
Soms werre oraal dichterstale nog lang nao 't oontsjtoeë van 'n sjriftcultuur via dae waeg dörgegaeve, mètstens in de vörm van volksleedsjes. Zoe waoërt noch in d'r 20ste ieëw 'n ow Griekse vrów oontdèkt die e hieël laank volksleedsje koes vördrage, dat 'ne tekst how dae bekaans gaans övereenkieëm mèt 'ne tekst dae me kaant oet middelieëwse manuscripte.
Ooch de överlieëvering van 't Nibelungenlied is zoonder 't besjtoeë van 'n germaanse dichterstaal laestig vör te sjtèlle, ömdat 't hieël precies historische gebäörtenisse besjrieft, die 700 jaor ieëder plaatsjvónge en oeëvan me in d'r tied van de sjrifteleke fixering van 't epos nauweleks kennis oet aander bronne how.