Lingsfort

Dit artikel is gesjreve in 't Venloos. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Árses, es te dit dialek sjpriks.

---

Lingsfort beej 't dörp Árse in 't stadsdeil Árse en Velde van de gemeinte Venlo

Lingsfort is 'n naoberschap in de gemeinte Venlo, ten oeëste van 't dörp Aarse. Lingsfort haet 170 inwoëners, besleit 'n oppervlekde van 131 ha en leet oeëstelik van 't dörp Aarse, doeënbeej de päöl mit Pruses.

Naam

't Gehuch is vanaaf de middelieëwe bekind, ónder andere as Lynxvoert (ca. 1400), Lengstvort (1402), Linsfoirt (1413), Linxvoirt (1441) of Lynsvoirde (1464). In 1627 kwame de benaminge Linxvoirt, Lenssvoort en Linckxfort veur. 't Betref heej 'n doorwaadbare of euverstaekplaats ('voorde' of 'fort') van de middelieëwse 'Scheidsgraaf' tösse Aarse en Straole, op de waeg van Gelder nao de Maas. De 'voorde' goof ouk 'nen doorgang door 't nate brook van die umgaeving. De naam Lingsfort is daomei verwant aan die van plaatse as Oxford, Frankfurt, Amersfoort, Coevorden en Lichtenvoorde. Beej 't hoeëggelaege Lingsfort bevónd zich vanaaf de vieftieënde ieëw 'n wachpos. Lings of Lynx kump meugelik van 't wilde bieës lynx. D'r kin dao op d'n berg 'ne lynx hebbe róndgeloupe, of de wachters hele van daoroet de umgaeving as lynxe in de gate. Lint of Lins kin aevel ouk smaal beteikene. 't Fort mit sluzecomplex, det heej in de zevetieënde ieëw woort aangelag aan 't Lingsfort of op 't Lingsfort, woort in elk geval geneump nao 't al bestaonde gehuch mit zien 'voorde'. 't Umgekierde, det 't gehuch ziene naam zoel óntlieëne aan dit fort en dees sluze, is 'n later misverstand.

Geschiedenis

't Gehuch Lingsfort is historisch van belang, umdet 't doorsneje woort door de Fossa Eugeniana, 'n kanaal det de Rien in Pruses via de Maas mit de Schelde meus verbinde. In 1626, tiedes d'n Tachtigjaorigen Oorlog, goof de regering van de Spaanse Nederlande in Brussel opdrach veur dit projek. 't Meus de Rienhandel van de opstandige Republiek aafsnieë en aafleie naor de Zujelike Nederlande. 'Op de Lingsfort', aan de rand van 't Maasterras, meus 'n sluzetrap gebouwd waere um 't verschil in terreinhuuegte te euverbrögge. Ter plaatse woort ter bescherming aan beids kante van 't kanaal 'n fort (döbbelschans of 'fort royal') aangelag. In totaal zoel 't kanaal door veerentwintig schanse aafgedek waere. 't Fort Lingsfort woort plaatselik ouk Fort Hazepoeët geneump, nao 'nen ingenieur en aannaemer dae beej 't werk betrokke waas.'t Kanaal is door geldgebrek en technische probleme en ónvoldoende bescherming taege euvervalle vanoet 't noorde, noeëts aafgebouwd. De aarde walle, veer bastions en druuege grachte van Fort Lingsfort zien nog dudelik zichbaar in 't terrein (in 't bós aan de noordkant van de Lingsforterwaeg, vlak veur de grens).

Vreuger goof 't vuuel herberge in Lingsfort. Ouk waas Lingsfort 'n geleefde plaats veur smoekelaars, doordet de persiese ligging van de grens mit Pruses lang ónbepaald waas. Dök sjtoke luuj mit bótter ónder eur jas of ein paerd tevuuel de grens euver, waoveur normaal tolgeld besolmp meus waere.

Literatuur

• M.J.H.A. Schrijnemakers, Codex Nederlands-Limburgse toponiemen: 1160 nederzettingsnamen, 1425 bronnen (Geleen, 2014, ISBN 9789491118104), p. 821-822.
• Henri Smeets, 'Fossa Eugeniana', in: Wolfgang Dassel & Robert Plötz, red., Fossa Eugeniana: Weltgeschichte in der Region (Kevelaer, 1997), p. 28-29.
• Roel Zijlmans, Troebele betrekkingen: Grens-, scheepvaart- en waterstaatskwesties in de Nederlanden tot 1800 (Hilversum, 2017, ISBN 978-90-8704-637-8), hoofdstuk 5.