Kulturkampf
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
D'r Kulturkampf vóng plaatsj in Duutsjlaand en doorde van 1871 bies 1878. 't Waor 'n heftig dispuut tussje de Katholieke Kèrk, mèt paus Pius IX en 't keizerleke Duutsje Riek oonder Otto von Bismarck.
De oorzaak waor d'r dör d'r paus gesjraeve Syllabus Errorum, oeë-in e z'n aafkäöring va modern theologische en waeld-visies nao vöre brach. Dao-op reageerde von Bismarck ursj mit de historische waoërd va Barbarossa: "Nach Canossa gehen wir nicht". Daonao makde-e in 1873 de mei-wètte:
- Gèseleke motte ursj 'n kultureel sjtaotsexame aafliegke en daovör sjlage vördat ze 'n ambt kinne opnaeme.
- Melding va alle gèseleke bie d'r sjtaot.
- 't Rech um bie sjtaotsgerechshove beroop aa te tekene es me dör de kèrk besjtraofd waoërt.
- 't Oettraeje oet de Kèrk gemekkeleker make.
In 1875 waoërt 't burgerlek huwelek ingeveurd en de kloeësterwètte ('t opheffe va sommige kloeësters) waoërte van krach.
Bie de ursj volgende verkiezinge waoërt dudelek dat d'r Kulturkampf in 't vördeel van 't Centrum, oeë zich och de Katholieke bevonge, gesjpeuld how.
Gevolge vör de grensgebiede
[bewirk | brón bewèrke]- Sjtichting Fransiscanerkloeëster A g'n Eèkske en d'r Kruutswaeg dao
- Sjtichting internaat vör Duutsje zjwerfjóngere in Blerhei vanoet Fransiscanerkloeëster Kirchroa in 1877. Later propagandaminister va Hitler, Joseph Goebbels ènige jaore óp internaat
- Örsjte Nederlandse basiliek in Zittert
- Mameles (indirect via kloeëster va Merkelbeek)
- Hoes Loreto (1878) in Seempelvaeld
- Karmelietessekloeëster in Echt 1875, gesjticht vanoet Kölle (kiek ooch Edith Stein)