Kesjteël Goedenraad
- Dit artikel is gesjreve in 't Gelaens. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Ezer, es te dit dialek sjpriks.
 |
 |
Kesjteël Goedenraad is gelaege in 't kirkdörp Eys dat taengewoordig deil oetmaak van de Nederlands Limburgse gemeinte Gulpe-Wittem.
Besjrieving van 't kesjteël
[bewirk | brón bewèrke]'t Kesjteël ómvat 'n heërehoes en 'n kesjteëlboerderie. 't Hujige kesjteël is 'n wit gepleisterd geboew in Lodewijk XVI-sjtiel en besjteit oet drie deile gelaege aan ’n bènneplaatsj. 't Hoofdeil hievan is 'n drielaogs midderisaliet bekroand mèt 'ne fronton en 'n koepeldaak mèt lantaarn. 't Hoofgeboew is aan 't eindj van de 19e eëuw aan de zuudkantj oetgebreid mèt 'ne langwerpige vleugel aan de oaskantj mèt 'ne veerkantig hooktäöreke mèt 'n koepeldaak en dao-op 'ne knóbbelsjpits. Tiedes dezelfde verboewing is de oasgevel van 't hoofgeboew oetgeveurd es 'ne eclectische voluutgevel.
De kesjteëlboerderie is 'n U-vórmig geboew oet de tweëde hèlf van de 18e eëuw. De wesvleugel dreug de jaortalankersj 1764 en haet 'n verhoagd middedeil dat deent es toegangspaort. Baove de paort bevundj zich 'ne fronton wo-in ’t alliantiewaope van de echteliede en vreugere bewoners von Thimus-von Strauch is aangebrach. 't Middedeil haet aan de kantj van de bènneplaatsj ouch 'ne fronton mèt 'n classicistische ómliesting.
Bie 't kesjteël ligk 'n landjsjapspark, dat in de 19e eëuw is aangelag en wo-aan in 1917 en 1975 diverse verangeringe zint oetgeveurd. Tot in de neugetieënde eëuw haet 't kesjteël nog 'n ómgrachting gehad die gevoed woort door de Eyserbaek. Hieveur zou de baek ènnigzins nao 't noorde te zeen verlag gewaes. De hujige kesjteëltuin is óntwórpe door de landjsjapsarchitek W.J.A. Snelder, teves awt-bewoner van 't kesjteël.
Gesjiedenis en bewoners
[bewirk | brón bewèrke]'t Oarsjprónkelike kesjteël woort in de 14e eëuw geboewd en bewoond door Dirk van Eys, dae lid waas van de femilie Mulrepas, ouch bekènd es Scheifken van dem Goedenrade. 't Kesjteël waas 'n groatleën van Valkeberg en leën van Eys, de eigenaere neumde zich de heëre van Eys. In 1369 woort door de hertog van Brabant 'n sjtraofexpeditie taenge Dirk van Eys en Jan Hoen van Voelender oetgeveurd ómdat dees heëre regelmaotig mèt mekaar op de voes ginge, de ómgaeving ónveilig maakde en eigenhandig tol heve op de doorgaonde hanjelswaeg. De femilie van Eys woort door de troepe van de hertog verjaagd van hun good en 't kesjteël woort volledig verinneweert.
Mèr Dirk keërde al weer sjnel trök nao Eys en ging in de versjterkde haof Vogelsangh wone. De zone van Dirk boewde op de plek wo de aw börch hèj gesjtaon weer 'n nuuj kesjteël. De femilienaam bleef pès 't midde van de 15e eëuw mèt 't kesjteël verbónje. Door 't óntbraeke van mannelike naozate ging 't kesjteël in eigedom euver nao eine Van ’t Zievel toen dae trouwde mèt de dochter van Mulrepas.
In 1482 ging 't kesjteël weer euver in anger hènj toen 'n dochter van Van ’t Zievel trouwde mèt Guillaume Van Hoeven van Carsveld. Vervolges kaom 't tot 1730 in bezit van de femilie van Breyel en veur 'ne korte tied van baron Witte Uit den Limminge. In 1765 woort 'ne Aokese baron Von Geyer-Schweppenburg de nuuje eigenaer. Hae leet 't hoes in 1777 grónjig verangere en maakde hievan 't kesjteël zoa-es 't 'r taengewoordig oetzuut. Veur daen tied waas 't 'n modern lussjlot. Ouch leet hae 't landjsjapspark aanlègke. De verboewing hèj de baron aevel deep in de sjölde gebrach en hae waas gedwónge óm 't kesjteël in 1781 te verkoupe. Nuuje eigenaer woort de Aokese baron Giles Leonard Von Thimus, 'ne lakewever en –koupman, getrouwd mèt Agnes Strauch, wo-aan 't alliantiewaope in 't fronton baove de boerderiepaort herinnert. De femilie Von Thimus verbleef pès 1857 op 't kesjteël, wonao de Luukse femilie Laloux de nuuje eigenaer woort. Aan 't eindj van de 19e eëuw woort 't eigedom van de NV Gemeenschappelijk Grondbezit.
't Heje
[bewirk | brón bewèrke]In 1921 woort 't kesjteël gekoch door Mr. Dr. Willem Frowein, directeur van de NV Sjtaatsmiene in Limburg. Hae ligk begrave in 't bosj aan de noordelike oever van de Eyserbaek. De waeg door Euvereys van Eys nao Zumpelveld is nao häöm geneump.
Vanaaf 1993 beheuëre kesjteël en boerderie aan de Sjtichting 't Limburgs Landschap.
Taegewoordig bewone huurders 't kesjteël.