Juliana vaan de Nederlen
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
| Juliana van Oranje-Nassau | |
|---|---|
| Kunegin van de Nederlenj | |
 | |
| In functie van | 31 augustus 1948 |
| tót | 30 aprèl 1980 |
| Veurgegange door | Wilhelmina |
| Opgevolg door | Beatrix |
| Gebaore | 30 aprèl 1909 |
| Gesjtórve | 20 miert 2004 |
| Echgenoet(e) | Bernhard van Lippe-Biesterfeld |
| Religie | Nederlands Hervörmp |
Juliana Louise Emma Marie Wilhelmina (D'n Haag, 30 aprèl 1909 - Soestdijk, 20 miert 2004), Prinses vaan Oranje-Nassau, Prinses vaan Lippe-Biesterfeld, waor keuningin der Nederlen vaan 1948 tot 1980. Ze volgde häör mojer, Wilhelmina, op en abdiceerde te gunste vaan häör ajdste dochter Beatrix. Zie waor bekind es pacifistisch en lag groete naodrök op 't leie vaan e zoe gewoen meugelek leve.
Biografie
[bewirk | brón bewèrke]Jäögjaore
[bewirk | brón bewèrke]Juliana waor einegs keend vaan keuningin Wilhelmina en prins Hendrik. Häör mojer had teveure neet minder es veer miskraome gehad en 't land waor opgeluuch tot noe 'n troenopvolgster gebore waor. Häör jäög doorleep de prinses op 't palies, al woort ze e bitteke minder aofgesjermp es Wilhelmina in de häör: ze zaot in e kleske mèt inkel ander veurnaom meidskes. Häör studie deeg ze in Leiden. Dees studie waor gaans op 't keuningsjap touwgespits. Aon 't ind kraog ze 'n ieredoctoraot, wat evels mer 'n formaliteit waor en traditioneel door de Rieksuniversiteit Leiden aon keuninge en kroenprinse woort oetgereik.
Joonk houweleksleve
[bewirk | brón bewèrke]Op 7 januari 1937 trojde ze mèt d'n Duitse prins Bernhard van Lippe-Biesterfeld. Oet hun houwelek woorte veer kinder, al prinseskes, gebore: Beatrix (1937), Irene (1939), Margriet (1943) en Christina (1947). Ze gónge woene op Paleis Soestdijk. Ze beuigde de kinder e zoe normaal meugelek leve te geve, al waor dat door d'n ingevallen Twiede Wereldoorlog neet ech meugelek.
Bij d'n inval vaan de Duutsers in mei 1940 vlöchde 't gezin iers mèt keuningin Wilhelmina nao Londe, meh góng al snel euver nao 't veileger Canada. Volges väöl lui kaom ze e stök zelfstendeger oet dees ballingsjap, umtot ze dao häör ma, en in de lèste jaore ouch häöre maan mós misse (dee ziech es militair mèt d'n oorlog bemeujde).
Regint- en keuningsjap
[bewirk | brón bewèrke]In 1947 woort Juliana al es regintes aongestèld, en op 31 augustus 1948 moch ze nao de kroening in Amsterdam de mach euvernumme. Es keuningin zètde ze häör handteikening oonder 't verdraag wat de oonaofhenkelekheid vaan Indonesië regelde. In 1953 góng ze nao de Watersnoedramp persoenlik nao Zieland veur de bevolking e hart oonder de reem te steke. Hiel get minder gewaardeerd woort de Greet-Hoffmansaffair vaan 1956 woebij ze oonder invloed vaan 'n divinatrice kaom en pacifistisch ideeë cultiveerde. Zoe heelt ze veur de NATO 'n anti-oorlogstouwspraak. Dit leide bekans tot 'n sjeiing mèt häöre maan.
In de jaore zesteg, oonder premier Piet de Jong, woort 't wekeleks gesprek tösse premier en staotshoof ingeveurd. In de jaore zeveteg, wie de monarchie de wind tege had, regeerde ze standvasteg, al kaom ze in groete probleme mèt de Lockheed-affair vaan prins Bernhard in 1975. Ze dreigde dao in de regering nog aof te trejje. In datzelfde jaor leide ze 'n tijdeleke regering vaan nationaol einheid.
Op 30 april 1980 abdiceerde ze veur Beatrix, op d'n Amsterdamsen Dam, boe 't door rèltrampers zoe oonrösteg woort tot ze meujte had häör abdicatie aon te kondege.
Leve vaanaof de abdicatie
[bewirk | brón bewèrke]Es prinses bleef ze ziech - gooddeils achter de sjerme evels - inzètte veur publieke belange, veural veur gooj doele. Vaanaof 1995 gónge häör liefeleke en geisteleke gezoondheid achteroet, en nao 1998 versjeen ze neet mier in publiek. Ze storf in de nach vaan 19 op 20 miert 2004. Häör begraffenis waor op häör eige verzeuk optimistisch vaan toen en zoonder prijzende touwspraoke.