Ida Gerhardt

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Ida Gardina Margaretha Gerhardt (Gorinchem, 11 mei 1905 - Warnsveld, 15 augustus 1997) waor 'n Nederlandse diechteres en literair vertaolster. Ze kraog pas wied nao d'n Twiede Wereldoorlog bekindheid es diechteres meh woort zoewel door 't pebliek es door de critici vrij good gewaardeerd.

Biografie

Gerhardt woort gebore in de Zuid-Hollandse stad Gorinchem es keend vaan Dirk Reinier Gerhardt en Grietje Blankevoort. Häöre pa waor directeur vaan 'n ambachssjaol. Ze had ein awwer zöster Truus en zouw later e joonger zösterke Mia kriege. De zösters tuinde al vreug belaankstèlling veur gelierde oonderwerpe, wat neet nao de zin vaan hun moojer waor. Mèt häör had Ida daorum 'ne slechte band. In 1916 góng Ida, tege de zin vaan häör moojer, nao 't Erasmiaans Gymnasium in Rotterdam. Hei had ze les vaan d'n diechter J.H. Leopold en trof ze häöre latere partner Marie van der Zeyde.

Nao häör indexame góng Gerhardt in 1924 klassieke taole studere in Leiden. In deen tied woort häör moojer opgenome in e gestiech, en mós Ida 't awwerlek hoes oet. Ze góng wijer studere in Utrech. Wie ze dao in 1933 aofstudeerde waor 't crisis en kós ze gei werk vinde. Daorum woort ze e jaor later weer in häör awwerlek hoes touwgelaote. In 1935 góng ze werk make vaan 't diechte. Häör zöster Truus waor op dat memint al aon 't diechte en brach perceis dat jaor häören ierste bundel oet. Naotot evels Van der Zeyde 'n negatief recensie op Truus häören twiede bundel had gegeve, greujde Truus en Ida oeterein. Oonderwijl heel Ida ziech bezeg mèt häör vertaoling vaan De rerum natura vaan Lucretius, boe-op ze in 1942 zouw promovere.

In 1940 kraog Gerhardt werk es liereres klassieke taole aon 't gymnasium vaan Kampen (provincie Euverijssel). Datzelfde jaor, kort veur d'n Duitsen inval in Nederland, brach Gerhardt häören ierste bundel oet. In d'n oorlog sjreef ze eint vaan häör bekindste gediechte, "Het carillon". Nao d'n Oorlog góng ze door mèt sjrieve en lesgeve; vaanaof 1951 deeg ze dat in Bilthoven, bij de Kees Boekesjaol. Vaanaof 1956 woende ze hei same mèt Marie van der Zeyde.

Gerhardt mós in 1963 um gezoondheidsprobleme häör werk es liereres opgeve. Ze stortde ziech noe op get nuits: ze góng Hebreeuws liere en maakde 'n psalmvertaoling, die in 1972 oetkaom. De psalme woorte deil gesjreve in e verkaantiehoes in Ierland. Gerhardt euverwoog dao permanent te goon woene, meh umtot ze Van der Zeyde neet mètkraog verhuisde ze nao Eefde (provincie Gelderland). De psalme sloge aon; ze zien ouch in de Willibrordbiebel opgenome.

In de jaore zeventeg en tachteg woort Gerhardt landelek bekind, ouch al door gooj recensies vaan Kees Fens en door de documentair De wording, die tuinde wie Gerhardt 't gediech "Langzaam opent zich het inzicht" veur de vieftegste verjaordaag vaan keuningin Beatrix sjreef.

De lèste jaore góng Gerhardt häör geisteleke gezoondheid achteroet. In 1990 storf häör vrundin. De lèste jaore brach ze in e verzörgingstehoes in Warsveld (provincie Gelderland) door, boe ze in 1997 storf.

Stijl

De gediechte vaan Gerhardt zien rillatief awwerwèts: oondaanks tot ze in groete mierderheid nao d'n Oorlog zien gepubliceerd, aoseme ze de geis vaan 't Interbellum. Metrum en rijm zien es regel presint; de diechteres had 'n veurleefde veur klassieke vörm wie 't sonnèt. Häör werke goon es regel euver häör geveulsleve, gekoppeld aon alledaogse oonderwerpe; opvallend väöl vaan häör gediechte speule op sjaol.

Werklies

Oersprunkelek werk

1940 - Kosmos
1945 - Het veerhuis
1947 - Buiten schot
1948 - Bij de jaarwende
1949 - Kwatrijnen in opdracht
1951 - Sonnetten van een leraar
1955 - Het levend monogram
1956 - De argelozen
1961 - De hovenier
1966 - De slechtvalk
1970 - De ravenveer
1971 - Twee uur: de klokken antwoordden elkaar
1971 - Achter een woord verscholen (juryrapport en touwspraoke bij 't oetreike vaan de Cultureel Pries vaan Arnhem)
1974 · Vijf vuurstenen
1978 · Vroege verzen
1979 · Het sterreschip
1980 · Nu ik hier iets zeggen mag (veurdrachte)
1980 · Verzamelde gedichten
1980 · Dolen en dromen
1983 · De zomen van het licht
1988 · De adelaarsvarens
1990 · Wijs de weg van de eeuwigheid mij (mèt Marie van der Zeyde)
1996 · Hoefprent van Pegasus
1998 · Anamnèsis (notities veur 'n touwspraok)
1999 · Verzamelde gedichten (drei deile)
2001 · Zeven maal om de aarde te gaan (blomlezing)
2001 · Brieven aan Céleste (mèt Marie van der Zeyde)
2005 · Courage! - Brieven

Vertalingen

1942 · Lucretius: de natuur en haar vormen, boek I en boek V (De rerum natura, dissertatie; herdrök 1946)
1949 · Vergilius: Het boerenbedrijf (Georgica)
1972 · De Psalmen

Bron

Dit artikel is gebaseerd op 't corresponderend Nederlandstaoleg artikel, en wel in dees versie.