Bilthoven
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Bilthoven is e villadörp in de Nederlandse gemeinte De Bilt, noordelek vaan 't dörp De Bilt gelege. Bilthoven is eint vaan de jongste plaotse in de provincie Utrech en heet noets 'n apaarte gemeinte gevörmp. Mèt good 20.000 inwoeners is 't evels de groetste kern vaan de gemeinte.
Opbouw en aongeziech[bewirk | brón bewèrke]
Bilthoven is intösse mèt De Bilt aoneingegreujd; de grens tösse de twie kerne ligk bij de Groenekanseweeg. De spoorweeg verdeilt 't dörp in Bilthoven-Zuid en Bilthoven-Noord. D'n dörpskern, es me daovaan maag spreke, ligk zjus zuielek vaan 't spoor. Hei vint me 'n aontal winkele en relatief klein hoezer. E groet deil vaan Bilthoven-Noord is feitelek ei groet villapark - zien reputatie es elitedörp daank Bilthoven veur e groet deil heiaon - meh in de nao-oorlogse wiek De Leijen, ouch noordelek vaan 't spoor, stoon wel rijkeshoezer.
In Bilthoven stoon 24 rieksmonuminte; versjèllende gebouwe stoon op 't landgood Roverestein, versjèllende aandere op 't terrein vaan sanatorium Berg en Bosch (zuug oonder).[1] Roontelum vint me väöl greun.
Functies[bewirk | brón bewèrke]
Neve de statie heet Bilthoven nog e paar aander functies. Zoe is hei 't RIVM (Rieksinstituut veur Volksgezoondheid en Milieu) gevesteg. Wijer gief 't hei 'n middelbaar sjaol (HLN, Het Nieuwe Lyceum), de Werkplaats Kindergemeenschap en e crematorium. Ouch hockeyclub SCHC is hei gevesteg.
Historie[bewirk | brón bewèrke]
Iewelaank waor op de plaots vaan Bilthoven zoe good wie niks. Hei leep de straotweeg vaan De Bilt nao Soestdijk, wijer gaof 't hei 'ne juudse kèrkhof get boerderije en al in de negentienden iew väöl bos, wat me op de weuste en slech bebouwbaar grun vaan d'n Utrechsen Heuvelrögk had aongeplant. Mèt d'n aonlègk vaan de Centraolspoorweeg evels (Utrech-Kampen) kaom dao verandering in: Op 20 augustus 1863 woort aon de krusing vaan de Soestdijkseweeg mèt 't spoor 'n statie opegedoon. Dees statie kraog de naom Statie De Bilt, allewel tot de dörpsbebouwing vaan De Bilt dao drei kilometer vaanaof laog.
De gooj bereikbaarheid, in combinatie mèt de greun umgeving, trok evels wel rieke lui aon. Vaanaof oongeveer 1900 sjote de villa's dao wie paddesteul oet de groond. De naobersjap kaom bekind te stoon es De Bilt-Station. Dit zörgde evels soms veur verwarring, umtot ouch 't dörp De Bilt intösse 'n statie had (aon de stoumtram, later opgeluf). De gemeinte besloot de naom daorum te verandere. Op 23 mei 1917 besloot me de plaots Biltse Duinen te neume. De NS waore 't dao evels neet mèt ins; hei-op koos de gemeinteraod op 11 oktober vaan 'tzelfde jaor veur Bilthoven. De statie woort ouch umgeduip.
In 1926 kraog Bilthoven lendeleke bekindheid doortot oonderwieshervörmer Kees Boeke hei zien sjaol stiechde. Hei höbbe väöl welgestèlde kinder sjaolgegaange, oonder wee prinses Beatrix. In 1932 vestegde ziech hei sanatorium Berg en Bos, wat waor euvergekoume vaanoet Apeldoorn.[2] In deen tied bevoont ziech gans 't dörp nog aon de zuidkant vaan de spoorweeg; Bilthoven-Noord oontwikkelde ziech pas nao 1934, op e deil vaan 't veurmaoleg landgood vaan de Van Boetzelaers.
Bronne[bewirk | brón bewèrke]
Dit artikel is gebaseerd op, meh neet vertaold oet, 't corresponderend Nederlandstaoleg artikel.