Sjraom
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'n Sjraom, 'n grens of 'n frontier vörmp de sjeiingslijn tösse twie einhede. 't Diminutief vaan 'n sjraom is e sjräömke. Euver 't algemein oondersjeit me in de polletiek:
- Natuurleke sjraome, boe 'n landsjapselemint zoewie de zie, 'n revier of berg 't verkier vaan lui bemeuilek (zoewie de Noordzie veur Belsj en Nederland en groetdeils de Maos tösse de Limbörge, behaave bij Mestreech).
- Könsmaotege sjraome, die in 't algemein in verdrage zien vasgelag (zoewie de sjraom tösse Nederlands Limbörg, Provincie Luik en Noordrien-Wesfale). Dees sjraome kènne samevalle mèt 'n natuurlek sjraome (zoewie de Maos te noorde vaan Mestreech en d'n tóp vaan de Vaolserberg tösse Belsj, Nederland en Duitsland).
Landssjraome (of de päöl) weure meistes aongegeve door sjraompäöl; sjraome tösse twie percele ('t gesjei) door reinstein (gelege op akkers). Bis 1997 waore de sjraome binne de Europese Unie (EU) bewaak en daomèt "touw". Me kos door douane weure tegegehawwe veurtot me vaan 't ein land nao 't aander wèlde goon. Mèt 't Verdraag vaan Amsterdam verdween dat en gónge de landssjraome "ope". Veur de Limbörge heet dit 't daogeleks leve vaan lui hendeg veraanderd. Veural veur Nederlands-Limbörg, wat in prinsiep 'n dun reifelke land tösse 't Belsj en Pruse in is, zörgde dit d'rveur tot dees provincie groetdeils oet zien lang isolatie kaom. Tot de landssjraome weer opegónge war neet gans nui. De neiging um sjraome te bewake woort pas ech 'n dominante policy in Europa vaanaof d'n Ierste Wereldoorlog.
Aander sjraome zien neet vaan 'n polletiek nature, wie 'n taolsjraom (zoewie de Taolsjraom Germaans-Romaans bove Stad Luik) of 'n administratief sjraom die iemes zie bezèt aofgrens vaan 'n iemes aanders zie bezèt.