Geannoteerde bibliografie veur 't Mestreechs

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Euver 't Mestreechs is veur 'n inkel dialek oetzunderlek väöl gepubliceerd, zoewel artikele es ganse beuk, zoewel academisch es populair-wetensjappelek. Sommege publicaties zien zelfs in 't Mestreechs of twietaoleg gestèld. Heioonder volg 'n thematisch ingedeilde lies vaan zoe'n publicaties, mèt 'n korte besjrieving bij ederen ingaank. Bij eder köpke stoon zelfstendege publicaties (beuk en scripties) bovenaon en artikele dao-oonder, op hun beurt allebei in chronologische (en neet alfabetische) volgorde. 't Doel is gewees e compleet euverziech te geve.

Algemein

• G.D. Franquinet, Proeve over het taaleigen der stad Maastricht. S.l., s.d. [1851-1852] Ierste book oets euver 't Mestreechs.
• J.H.H. Houben, Het dialect der stad Maastricht. Mestreech, 1905.
• C. Breuls, Vademecum handelend over het Maastrichtsch dialect. Mestreech, 1914.
• T. Bovens, Eus mojertaol. Kennismaking met Maastricht en 't Mestreechs. Mestreech, [1986]. Neet te verwarre mèt 't gelieknaomeg beukske vaan Aarts.
• Ph. Dumoulin en J. Coumans, Sjöd miech nog eint in. Het dialect van Maastricht. D'n Haag, 1986. Populair-wetensjappelek book. De leesbaarheid (bei sjrievers höbbe naom gemaak in 't theater) vaan 't book weurt gepreze.
• B. Salemans en F. Aarts, Taal in stad en land: Maastrichts. D'n Haag, 2002. Deilke in 'n ganse serie euver de Nederlandse streektaole en dialekte, wat alle aspekte vaan 't dialek beknóp meh vrij compleet behandelt. Op pp. 84-5 weurt de voonds vaan Mestreechse glosse in zeventiende-iewse tekste bekindgemaak.
• F. Aarts, Mestreechs, 't Verhaol vaan eus taol! Mestreech, 2009. Encyclopedisch bookwerk mèt populair-wetensjappelek gesjreve informatie euver 't Mestreechs, alfabetisch gesjik. Eintaoleg Mestreechs.

• G.D. Franquinet, "Hoe het volk (dialect) spreekt te Maastricht" in: De Maasgouw II-VIII (1880-1886) passim. Oetereinloupende pionerende artikele euver 't dialek. Ouch nötteg in oonderzeuk nao dialekverandering.
• Th. Stille, "Dialect van Maastricht", 1885. Antwoorde op 'n dialek-enquête opgestèld door prof. Pieter Willems. Te vinde in de bibliotheek vaan de KANTL in Gent.
• C. Breuls, "Bijdragen tot de kennis van het Maastrichtsch dialekt" (sic) in: De Maasgouw XXXIV (1913): pp. 9, 17, 25, 33, 41, 55, 61, 70, 77, 87 en 94 en De Maasgouw XXXV (1914): p. 8.

Educatief

• P.H.M. Shepherd, Van Taol naar Taal. Nederlands voor Maastricht en omstreken. Mestreech, 1946. ABN-gids veur Mestreech, opgestèld um dialekgekleurd Nederlands tege te goon. Nötteg umtot 't väöl intösse verawwerd taoleige neump.
• J. Couman, P. Geelen en J. Kurris, Rijstartele of veters? Mestreechs of Nederlands! Mestreech, 1992. Verhandeling euver de structureel versjèlle tösse 't Mestreechs en 't Nederlands, zoewel um 't Mestreechs zuver te hawwe es um 't Nederlands minder dialekgekleurd te make. Gedach in samehaank mèt Speu-len-te-re spelle.
• P. Bakkes (red.), Dien eige taol: leerlingebook. Oetgaaf in 't Mestreechs. Remun, 2006. Informatie euver 't dialek, geriech op attitudevörming.

Vocabulair en idioom

• C. Breuls, Mastreechse preùtsches met bijvoegsel van weùrd, gezekdes en gedichte veur 't Vademecum. Mestreech, 1916.
• H.J.E. Endepols, Mestreechter spraok, doe zeute taol! En klein käös oet ene groete veurraod. Mestreech, 1933, ³1978.
• H.J.E. Endepols, Woordenboek of Diksjenaer van 't Mestreechs. Mestreech, 1955, ⁵1993. Oetgebreiden dictionair vaan 't dialek, jaorelaank hendeg populair. Veur Hollenders vaan deens te zien zien Nederlandse wäörd ouch in 't corpus opgenome (tösse de Mestreechse wäörd door). Gief väöl wäörd die intösse verdwene zien, veural typisch volkse wäörd. Ouch op aander punte verawwerd geraak.
• E. Jaspar, Woordenlijst (Maastrichts) bij prozawerken van Alfons Olterdissen. Mestreech, 1961.
• F. Otten, Wie rijmp ziech dat? Mestreechs rijmwoordebook. Mestreech, 1990.
• Veldeke-krink Mestreech, Good en geistig (sic) gezag. Mestreechter spreekwäörd en gezègkdes. Mestreech, 1996.
• P. Brounts e.a., De Nuie Mestreechsen Dictionair. Mestreech, 2004. Vernuiden dictionair, mèt 'n vrij oetgebreide vörmlier es inleiing, e dictionair-deil Mestreechs-Nederlands en 'n woordelies Nederlands-Mestreechs.
• F. Aarts, Dictionairke vaan 't Mestreechs. Mestreech, 2005. Idioticon, gemeind es minder ambitieus alternatief veur de Nuie Mestreechsen Dictionair.

• E. Jaspar, "Raakpunten tusschen de dialecten van Aken en Maastricht" in: Publications de la Société d'Histoire et Archéologie dans le Limbourg LXVI (1930): p. 111.
• E. Jaspar, "Raakpunten tusschen het Luikerwaalsch en het Maastrichtsch met verwijzingen tevens naar het Nederlandsch" in: Publications de la Société d'Histoire et Archéologie dans le Limbourg LXXIV (1938): p. 175.
• F. Kurris, "De lexicologische invloed van Oost-Wallonië op het dialekt van Maastricht" in: Publications de la Société d'Histoire et Archéologie dans le Limbourg XCII (1956): p. 385.
• F. Kurris, "Waalse woorden in het dialekt van Maastricht" in: Veldeke XXXIV (1959-1960): p. 49.

Klaanklier en spèlling

• J.H.G. Tans, Isoglossen rond Maastricht in de dialecten van Belgisch en Nederlandsch Zuid-Limburg. Mestreech, 1938. Proofsjrif. De belaankriekste conclusie vaan dit werk is 't bestoon en 't verloup vaan de Panninger Linie.
• S. Notten, Vertelselkes veur taal en taol. Mestreech, 1987. Veural 't hoofstök "Apaarte klaanke in 't Mestreechs - apaarte lètterteikes" (pp. 7-40) weurt väöl opgenome.
• P. Brounts en Ph. Dumoulin, Speu-len-te-re spelle. Mestreech, 1992. Bijdraog tot de spèlling vaan 't Mestreechs. Gedach es ierste deil vaan drei in 'ne liergaank, boevaan ouch Rijstartele of veters en de NMD deil oetmake. Invloodriek bij 't officieel vaslègke vaan de spelling.

• H.J.E. Endepols, "Diftongering van de i en de stoottoon in het Maastrichts" in J. Gessler, Miscellanea. S.l., 1948.
• H.J.E. Endepols, "De n na 'toonloze' vocaal in het Maastrichts" in: Taal en tongval I (1949): p. 105.
• C. Gussenhoven en F. Aarts, "The dialect of Maastricht" in: Journal of the International Phonetic Association 29.1 (1999): pp. 155-66.

Grammair

• A. Ceha, Onderzoek naar de Maastrichtse vraagwoorden. Nijmege, 1984 (neet gepubliceerd). Doctoraolscriptie.
• S.M.E. Wilmes, Het kwantitatieve er in het Nederlands en het Maastrichts. Utrech, 1995. Doctoraolscriptie.
• F. Aarts, Mestreechs, eus moojertaol (sic). Mestreech, 2001. Oetgebreide grammair, opgestèld in 't Mestreechs, 'ne primeur.

• G.D. Franquinet, "Het deelwoord in den Maastrichtschen tongval" in: De Maasgouw I (1879): p. 57
• H.J.E. Endepols, "Het pronomen doe te Maastricht" in: Nieuwe taalgids XX (1926): p. 149
• G.G. Kloeke, "De doe-isoglosse bij Maastricht" in: Nieuwe taalgids XX (1926): p. 217
• H.J.E. Endepols, "De genus-n en het Maastrichts" in: Taal en tongval I (1949): p. 170
• H.J.E. Endepols, "Maastrichtse n-apokopé voor een neutrum" in: Taal en tongval II (1950): p. 40

Tekscorpus

• Ch. Thewissen, "Een Maastrichtsch 'Sermoen' uit het jaar 1729 in dialect" in Veldeke XII (1937-1938): p.2. Kundeg de oontdèkking vaan 't Sermoen inter weurd aon.
• J.G.H. Tans, "Maastrichts of geen Maastrichts? Rond het localiseren van dialectteksten" in: Veldeke XVIII (1943-1944): p. 62 en XX (1945-1946): p. 65.
• L. Spronck, "De Maastrichtse dialektliteratuur vóór 1840" in: Miscellanea Trajectensia. Bijdragen tot de geschiedenis van Maastricht. Mestreech, 1962: p. 435. Oonder mie betoog de sjriever tot 't jaortal vaan 't Sermoen (1729) neet kin parere.
• L. Spronck, "Eau-de-cologne en het oudste Maastrichts" in: De Maaspost, 24 fibberwarie 1993. Populair-wetensjappeleke samevatting vaan zie werk.
• L. Spronck, "'t Sermoen vaan Franquinet" in: De Maaspost, 30 september 1998. Idem de veurege.

Intern variatie

• J. Notermans, Hiersj-Mestreechs-ABN Woordenboek. Mestreech, 1990. Dreitaolegen dictionair vaan 't Hiers.

• J. Moorman, "Het Bargoensch van Maastricht" in: Tijdschrift voor taal en letteren X (1922): pp. 26 en 68.
• A. van Gaalen, "Plat Maastrichts" in: A. van Gaalen, Stadsplat. De dialecten van de zes grote steden. Groningen, 1989: pp. 125-42.
• C. Smits, "Working class Maastrichts versus middle class Maastrichts. In search for a theoretical framework" in: Leuvense bijdragen LXXXVIII (1999): pp. 453-76. Euver de versjèlle tösse Kort en Laank Mestreechs.

Taolattitude, taolcontak, conservatie

• I. Cox, Imago-onderzoek: Mestreechs. Mestreech, 1996. Aofstudeerscriptie.
• T. Paanakker, Geere gesproke? Taalattitudes van Maastrichtenaren ten opzichte van het Maastrichts. Tilburg, 2000. Doctoraolscriptie. De waardering veur 't dialek blijf oonveranderd hoeg, meh de status vaan 't Nederlands nump wel touw.

• H.J.E. Endepols, "Algemeen Beschaafd en Maastrichts of La force d'intercourse et de clocher" in: Tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde LXV (1948): 101 en 194
• H. Münstermann, "De vitaliteit van het Maastrichts. Resultaten van een onderzoek naar functionele en structurele aspecten van dialectverlies" in: Taal en tongval XXXVIII (1986): pp. 109-27.
• A.M. Hagen, "Taal en taol in Maastricht" in: Mededelingen van de Nijmeegse Centrale voor Dialect- en Naamkunde XX (1988): pp. 83-7.
• A.M. Hagen en H. Münstermann, "Functional stability and structural levelling of dialects: the case of Maastricht" in: York papers in linguistics XIV (1989): pp. 19-33. Behandelt 't verluus vaan morfologisch taolgood, oonder aandere aofwiekende geslachte en umlaut in sterke werkwäörd.
• H. Münstermann, "Dialect loss in Maastricht: attitudes, functions and structures" in: K. Deprez (ed.): Language and intergroup relations in Flanders and in the Netherlands. Dordrech/Providence, 1989: pp. 99-128. Behandelt oonder mie de sociaol status en de eigesjappe die me aon dialek en Nederlands touwsjrijf.
• H. Münstermann, "Het Maastrichts een stadsdialect?" in: Taal en tongval XLIV (1992): pp. 96-113. Euver de beginnende sociaol stratificatie vaan 't dialek: in 't Villapark begint 't gebruuk aof te numme.
• H.H.A. van de Wijngaard, "Praote euver 't Mestreechs" in: J. Kruijsen en N. van der Sijs (redd.): Honderd jaar stadstaal. Amsterdam/Antwerpe, 1999. Besjrijf veural de vernederlandsing vaan 't vocabulair.
• J. Aarssen e.a en K. Broekhof e.a., "De Maastrichtse taalgroep" in: Taalpeiling voortgezet onderwijs in Maastricht. De status van allochtone talen thuis en op school. Tilburg/Utrech, 2001: pp. 62-4. Twie enquêtes nao 't dialekgebruuk oonder lierlinge vaan middelbaar (Aarssen e.a.) en basissjaole (Broekhof e.a.).

Wijer leze

• J. Schrijnen, De isoglossen van Ramisch in Nederland. Bussum, 1920. Trèk de Uerdinger Linie en de Benrather Linie op Nederlandse groond door.
• J.G.M. Notten, De Chinezen van Nederland. Opstellen over Limburgse dialekten en een bibliografie. Valkeberg, 1974, ²1988. Systematische inleiing in de Limbörgse, veural Nederlands-Limbörgse dialekte, in de loup vaan de jaore tot standaardwerk oetgegreujd.
• A. Weijnen c.s. (redd.), Woordenboek van de Limburgse dialecten. Assen, 1983-. Thematischen dictionair vaan alle Limbörgse dialekte in Nederland en 't Belsj. Boetegewoen oetveureg.
• P. Bakkes, Taal in stad en land: Venloos, Roermonds en Sittards. D'n Haag, 2002. Behandelt, in d'n trant vaan Salemans en Aarts (2002) meh väöl beknópder, alle aspekte vaan de stadsdialekte vaan Venlo, Remun en Zitterd, wat de lezer in staot stèlt ze mètein en ouch mèt 't Mestreechs te vergelieke.
• R. Belemans en R. Keulen, Taal in stad en land: Belgisch-Limburgs. Tielt, 2004. Ouch in dit deil koume alle aspekte vaan de taol aon de orde, noe evels neet gecentreerd op ein of wieneg dialekte, meh op e gans gebeed.

• P. Brounts, "De spelling van het dialekt" in: Veldeke LVI (1981): aofl. 2, p. 22
• J. Cajot, "De rijksgrens tussen beide Limburgen als taalgrens" in: Taal en tongval XXIX (1979): pp. 199-215. Behandelt de verspreiing vaan nui wäörd oonder invlood vaan de twie versjèllende Nederlandse taolstandaarde.