De Flaarisse

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De Flaarisse is de Sjtadsvastelaovesvereiniging van Gelaen.

Oprichting

In 1947 nóm Gied Joosten vanoet de Gelaense middesjtandvereiniging ’t initiatief óm ein vereniging op te richte die de vastelaovend in gans Gelaen vorm moosj gaeve. Hae verzamelde vanoet de keigelklub "Rollend Vermaak" ein paar luuj om zich haer, en bènne de kortste keëre hawwe ze èllef man biejein óm same de Sjtadsvasteloavesverenging De Flaarisse op te richte. Biej de viering van ‘t 25 jaorig besjtaon van 't Gemeintehoes in café Terminus waor ‘t zoawiet. Gied Joosten kaom in kaffee Terminus bènne mit ’n narrekap op en maakde de oprichting van de Flaarisse bekènd.

Veurgesjiedenis

In de Middeleëuwe woort vastelaovend oetbundig gevierd, zelfs zoa oetbundig dat drossaert Duijker in 1707 ordonnantiën oetvaardigde wo-in ónger angere ‘t tappe van ein glaeske beer en ‘t viere van vastelaovend op zóndig en angere heilige daag ónger de kirkdeens woort verbaoje.
In ‘t beukske "Gelaen Veuroet" dat door de Heemkundevereniging is oetgegaeve bie gelaegenheid van ‘t 44 jaorig jubileum van De Flaarisse stjeit gesjreve dat notabele en geistelikke jaorelank geprobeerd höbbe óm initiatieve óm de vastelaovend in Gelaen professioneler van de gróndj te kriege, taenge te hawte.
Es argument woort aangehaold dat vastelaoves-aktiviteite "de goede zeden stelselmatig ondermijnden" en dat met name de jóngere väöl te väöl drónke, en op waeg nao hoes väöl laeve maakde en sjpulle van anger luuj veranneweerde. In de jaore nao de eëuwwisseling woort ‘t viere van vastelaovend verbaoje, maer waere toch versjillende bals en konzerte georganiseerd die in ‘t teike van de vastelaovend sjtónge. Gemaskerde bals bleve aevel verbaoje, wo-op ouch sjtreng woort gekontroleerd door de plisse.
De Gelaense middensjtenners hele vol dat ‘t baeter zou zeen óm toesjtömming te gaeve óm vastelaovesbals in de gelaense kaffees te organisere, omdat angesj de Gelaense centjes in anger plaatse oetgegaeve zouwe waere. Want vastelaovend viere dege de luuj toch, mer dan in Zitterd of Baek. En woróm waor in die tweë gemeintes waal al jaorelank vastelaovend, en in Gelaen nog neet? Dat koosjte veer in Gelaen toch ouch van de gróndj kriege!
Pas róndj 1935 woort opnuuj geprobeert de georganiseerde vastelaovend op ein gepaste wies van de gróndj te kriege, óndanks alle verzèt van ‘t gemeintebesjtuur en de kirk.
Nao jaore van gedoogde vastelaovesviering is pas róndj 1940 de vastelaovend oet de illegaliteit getraoje en woorte de eësjte Gelaense vastelaovesvereinigingen opgerich. Zoa woort in 1937 in Awt Gelaen de eësjte vastelaovesvereniging van (Awt) Gelaen opgerich: de Uule.

Mèt de koms van burgemeister van Banning woort de waeg vriegemaak óm de vastelaovend in Gelaen meë vorm te gaeve, mer dan waal vanoet de eëuwe-aw tradisie van cultuurfeës en narrefratse. ‘t Goje veurbeeld laog sjus euver de Duutsje grens. In Kölle en Aoke woort al jaore vasteloavend gevierd, en mènnig Limburgs echpaar dat get meë te vertaere haw, góng doa jeder jaor haer.

De eësjte jaore

In jannewarie 1948 haw Jean Janssen de eër óm es eësjte Gelaense sjtadsprins ‘t vastelaovesezoen in te gaon. Hae woort oetgerope op de Bóntje Aovend in de cinema Royal. Daezelfde aovend woort ouch de eësjte Gelaense sjlager geprizzenteerd: “Gelaen dat wurt ein Waereldsjtad”, womit ouch nog veur d’n eesjte keër de naam Waereldsjtad gebroek woort. Eine gedènkwaardige aovend dus! Ein resepsie waor sjnel gepland in hotel Canisius, mer eine optoch zaot nog neet d’r in. Toch koosj Jean I zich in augustus van dat jaor aan ‘t Gelaense publiek veursjtèlle in eine echte optoch. Geine vastelaovesoptoch, mer eine historische sjtoet bie gelaegeheid van et 50 jaorig regeringsjubileum van Keuningin Wilhelmina. Ein jaor later woort de eësjte echte revue Gelaen Waggelt georganiseerd.
De eësjte 11 jaore kenmerkde zich door väöl wisselinge in de Raod. Al in 1952 zeen alle leje van ‘t eësjte oer vertrokke. Op dat moment besjteit de Raod nog mer oet veer leje. Dit deeg de óntwikkeling van de vastelaovend in Gelaen gein good. Toch bestjaon de aktiviteite die in de eësjte jaore zeen gesjtart nog ummer: de groate optoch (1949), de Revue Gelaen Waggelt (1949) en de vastelaoveskirmes (1956). Op dat mement besjteit de Raod aevel nog maer oet veer leeje.
‘t Is aan burgemeister Van Banning te danke dat De Flaarisse in 1958 opnuuj georganiseerd woorte en d’r weer èllef man in de Raod zitte, wo-ónger ein aantal Flaarisse van de eësjte jaore en tweë wèthawwers es veuroet gesjaove poste van burgemeister Van Banning.
Jean Janssen wurt de nuje Opperflaaris en Burgemeister van Banning wurt beneump tot de eësjte Groatvors. De Flaarisse kriege ein nuuj gezich, mit es verrasjend detail dat de aw patsje verkoch waere aan de Uule in Awt Gelaen, die ’n jaor eërder opnuuj opgerich woorte. De volgende jaore waere weer ein aantal nuuj aktiviteite gesjtart: de Prónkzitting (1958) en de oetroping van de eësjte jeugprins (1959).

Anger Vastelaovesvereiniginge

Ouch in anger wieke van Gelaen woorte langzaam mèr zeker vastelaovesvereiniginge opgerich. Nao de Swentibolders (Lèntjheuvel) in 1956 en de Uule (Awt-Gelaen) in 1957 waore in 1960 de Sjoutvotte (Kloes) aan de beurt. In 1970 volgde de Kraonkelaere (de Kraonkel). De Swentibolders fuseerde, es gevolg van ein tekort aan leje in 1974 met CV de Toepers oet Lèntjheuvel tot CV de Lèntjwurm. Dees vereiniging heel ‘t vol pès 1986, mèr woort opnuuj geplaog door ein tekort aan leje. In 1988 woorte de Swentibolders opnuuj opgerich, deze keër mit meë sukses.

Later periodes

De tweëde (’58-’69) en driede periode (’69-80) van 11 jaor van De Flaarisse waore sjtabiel periodes: de leje bleve allemaol lang zitte en de achterban van vriejwilligers greujde oet tot bienao 60 man. Mènnig prins woort nao verloup van tied verdeenstelik lid van de Raod van Èllef. In 1973 woort de Hanenhof de nuje Flaarissetempel. Dit waor ouch de tied dat meë en meë zate hermeniekes woorte opgerich, wat oeteindelik resulteerde in de oprichting van ‘t “Waereldsjtad Kepelkes Konkoer” in 1979.
De veerde periode van 11 joar (’80-’91) waore de jaore van verangeringe. Väöl, al jaore zittende leje naome aafsjied, mèr woorte gelökkig opgevolg door minstes zoa creatieve nuuj leje. In dees periode is ouch 't óngertösje traditionele vlaghijse oetgegreujd tot ein volwaardige aktiviteit. Burgemeister-Groatvors Elsenburg woort opgevolg door Lurvink dae ein nuuj beteikenis aan ‘t fenomeen Sjleuteleuverdrach haet gegaeve. In deze periode wurt op initiatief van Ben Erkens en Thijs Arts ein nuuj evenemènt georganiseerd: 't "Gelaens Vastelaoves Leedjes Konkoer", mit ein jury die bestjeit oet aafgevaardigde van alle Gelaense Vastelaovesvereiniginge. Dit beteikende ouch ‘t ènj van ein Flaarissetradisie, namelik dat de Flaarisse bepaolde wat de jaorlikse Gelaense sjlager zou waere.
In de viefde periode van 11 jaor (’91-’02) óntsjtoan weer ein aantal fantastische evenemente: ‘t Sjmartlappefestival (1997) dat begoosj in de kaffee van de Hanenhof, mèr óngertösje de groate zaal vol krig, en ‘t Kepelkes en "Rammelesjangkonkoer" es opvolger van ‘t "Waereldsjtad Kepelkes Konkoer", en noe ómgeduip tot "Laot Gaon middig" op de mert. Dit is ouch de periode dat de Sociëteit Awt Prinse (SAP) eine nuje koers geit vare: de "Belsje Middig" is al nao de eësjte aaflevering ein tradisie, woveur de groate zaal in de Hanenhof eigelik te klein is. ‘t Is ouch de periode dat ein èndj kaom aan de jeugvastelaovend in de Hanenhof wo doezende jóngere hun rundjes drejde in de groate zaal. De viefde periode wurt aafgesjlaote mit 't 5x11 jaorig jubileum en de organisatie van de oetreiking van de Orde van de Gulden Humor.
De Flaarisse zouwe de Flaarisse neet zeen es ze neet de neuëdige iezers in 't vuur höbbe óm ouch de zösde periode van 11 jaor tot ein sukses te make.

Aktiviteite

Aktiviteite georganiseerd door De Flaarisse zint:

De äöpening van ’t Vastelaovessezoen op de 11e van de 11e
De Revue Gelaen Waggelt
De Prinseresepsie
De Prónkzitting
De Opwermrepetisie
't Sjoenkeltreffe
De Kènjerzitting
't Vastelaoveskonsért LSO
De Prinse-intoch mèt sjleuteleuverdrach
De Groate Waereldsjtadoptoch (vastelaoveszóndig)
De Kènjeroptoch (vastelaovesmaondig)
Groat Waereldsjtad Kapelle Konkoer (vastelaovesmaondig)
De Waereldsjtad Taptoe (vastelaovesdinsdig)
Aafsljeting

Trivia

’t Nuutsblaedje van De Flaarisse is De Gaare Flaaris.
Vrouwelikke Flaarisse waere Flaarinnekes geneump.
Sjponsors van De Flaarisse waere Sjteunbaere geneump.
De hoesorde van De Flaarisse is De orde van de Aafgebrende Gaaskaetel.
Leje van De Flaarisse zint mètein lid van de Aafgebrende Gaaskaetel

Externe link/Brón

Website De Flaarisse