César Franck
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
| César Franck | |||
| |||
| Gebore | 10 december 1822 | ||
| Gesjtorve | 8 november 1890 | ||
| Landj | Verenigde Nederleng, Belsj, Frankriek | ||
| Sjtielperiood | romantiek | ||
| Belankrieke genres | orkesmeziek, kamermeziek, pianomeziek, örgelmeziek | ||
| Invlood van | Johann Sebastian Bach, Ludwig van Beethoven, Camille Saint-Saëns, Franz Liszt, Richard Wagner | ||
| Invlood op | Vincent d'Indy, Charles-Marie Widor, Max Reger | ||
| Lies van componiste | |||
César Franck (geb. Luuk 10 december 1822 - gesjt. Paries 8 november 1890) waor 'ne Belsj-Franse componis.
Aafkomst in relaasje tut z'n waerk
[bewirk | brón bewèrke]Biografe zeunt neet akkaoërd uvver z'n aafkomst. Belsj, Duutsj, Hollendsj mae gene sjrieft uvver 't speciaal statuut van 't gebied oeë z'n owwersj vandan kieëme. Z'n familie waor va Neutraal Moresnet, buurtsjap Völkerich en haant Platduutsj mit-ee gekald. César Frank is 't Platduutsj dus neet onbekind gewes. In z'n muziek sjreef Franck och in 'n unieke persoeënleke taal: Germaanse ernst en romantiek en Latiense charme en aevewich tegeliekertied.
Biografie
[bewirk | brón bewèrke]- Es 12-jaorige behaolde haeë d'r ursjte pries väör piano an 't conservatorium va Luuk. Z'ne vader organiseerde 'n toernee langs de sjtaej Luuk, Aoke en Brussel (an 't hof van Leopold I).
- Va 1835 bis 1842 verbleef Franck in Paries, goof concerte en herpakde in 1837 z'n sjtudie an 't conservatorium. E kreeg lès va Zimmerman (piano), Benoist (örgel) en Leborne (compositie).
- Nao 'ne mislukde truukkieër nao 't Belsj - e ontmoette Franz Liszt väör de ursjte kieër in Brussel - vestigde haeë zich in 1858 definitef in Paries oeë es prive-lieërer en es organist in de St. Clothilde de kos verdeende. Franck waor volges Liszt nao Johann Sebastian Bach d'r groeëtste wat improvisere aa-gong.
- In 1872 waoërt Franck aa-gesjtild es örgellieërer an 't conservatorium va Paries en goof lès an o.a. Ernest Chausson, Duparc, Bordes en V. d'Indy (zienen ursjte biograaf). Um an 't conservatorium lès te kinne gaeve moes Franck zich naturalisere en vanaf 1873 is Franck 'ne Fransoeës.
- Z'n meesterwerke zeunt och va nao 1873. De dichte polyfonie va Bach, de geconcentreerde vurm va Beethoven en de chromatische harmonie va Wagner crejere 'n opmerkeleke persuuënleke taal. Germaans in de mengeling va religieuze ernst en hartstochtelek aa-gedoeë zieë en Latiens in z'n sensuele charme en seerlek aevewich.
- César Franck sjtorf in 1890 nao 'n aanriejing dör 'n bus väör z'n hoes. Franck is begrave op d'r Cimetière Montparnasse, Paries.
Instrumentaal muziek
[bewirk | brón bewèrke]Väör 't Fraankriek van d'r 19de ieëw, dat gaans in d'r ban waor van de opera, waor 't Franck zieng groeëtste verdeenste dat haeë de instumentaal muziek häör ege plaatsj wer truukgoof.
Trivia
[bewirk | brón bewèrke]Bie de oetvaart va Pavarotti waoërt 'n opname van d'r Panis Angelica va Franck, gezonge dör Pavarotti en ziene vader, aafgesjpäöld.