Confucianisme
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Sint-Joasters. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
't Confucianisme is e Sjinees ethisch en filosofisch systeem det de lièr van Confucius (551 - 479 v.Chr.) völg. 't Confucianisme haet groaten invlood op de gesjiechte en de cultuur van Oas-Aziatische lenjer. Door de gesjiechte van 't Sjinees keizerriek haer waas 't confucianisme de officieel ideologie en haw det daodoor groaten invlood op de bevölking.
In lenjer en gebiede mit väöl Han-Sjineze, behauve in 't Vólksrippebliek Sjina, bestaont väöl confucianistische gróndjsjoale en confucianistische middelbaar sjoale.
Gesjiechte
[bewirk | brón bewèrke]Confucius wuèrtj gezeen es de gróndjlègker van 't confucianisme, tródsdet Confusie neet de bedoeling haw óm 'n nuuj filosofie, religie of ideologie te stifte. Confucius bewaerdje neet 'ne profeet te zeen dae get nuuts brach, wie in de vorm van 'n gaodelike äöpenbaring of 'n incarnatie van God. Miè waas Confucius 'ne miensj dae op zeuk góng nao deugzaamheid en daobie 't vergangene óngerzóch. In de Gesprekke zaet Confucius: "Ich woort neet mit kènnis gebaore. Ich bön toegewiedj aan de awdheid en zeuk snel nao kènnis."
't Confucianisme óntsting tiejes de Periood van de Striejendje Staote en woort later kórten tied verbaoje ónger de Qin-dynastie. 't Woort door de Han-keizer Han Wudi es politisch systeem en staotsideologie ingeveurdj. Tróds e verluus aan populariteit gedoerendje de in cultuur opzich hièl wichtige Tang-dynastie, bleef 't de wichtigste filosofische struiming van Sjina.
Verspreijing
[bewirk | brón bewèrke]'t Confucianisme haet mit naam sterk de culture beïnvleudj van Sjina, Taiwan, Korea, Japan, Viëtnam en Singapore (door de groate aanwaezigheid van Han-Sjineze aldao).
't Taoïsme en 't boeddhisme zint twiè anger filosofische systeme mit väöl invlood in Sjina en naoberige Oas-Aziatische lenjer. De zoageneumdje neoconfucianistische sjoal die is óntstange tiejes de Song-dynastie vereinigdje later 't confucianisme mit 't taoïsme en 't boeddhisme. In Korea en Japan woort 't neoconfucianisme later aangenómme es de officieel ideologie van de staot. De Koreaanse Chosun-dynastie wuèrtj waal e veurbild van 'ne confucianistische staot geneump.