Zevende iew
Uiterlijk
(Doorverweze van 7e ièw)
zèsde iew - zevende iew - achste iew
De zevende iew waor 'n iew in de christeleke jaortèlling die leep vaan 601 tot en mèt 700. 't Waor in d'n ierste plaots d'n iew vaan d'n islam, 'n nui relizjie boe de Arabere ziech en masse touw bekierde en de inleiing waor tot vereuveringstrèkke die hun gelieke in de historie neet kinne. Dit beteikende 't ind vaan väöl groete rieke wie 't Perzisch Sassanideriek, en 'n belaankrieke gebeedsverkleining veur 't Byzantijns Riek. In China kaom de Tangdynastie op. In Midde-Amerika bleujde nog ummer de Mayabesjaving. In Wes-Europa waor vaan besjaving nog mer beperk spraoke, meh 't Riek vaan de Fraanke, wat de koumenden iew de regio zouw goon dominere, kaom al ummer mie op.
Groete gebäörtenisse
[bewirk | brón bewèrke]- 602: D'n usurpator Phocas zèt Mauritius aof es keizer vaan 't Byzantijns Riek.
- 602-28: Byzantijns-Sassanidischen Oorlog
- 614: De Perze pakke Jeruzalem
- 626: De Sassanide en de Avare belègke Constantinopel.
- 628 Nao diverse Byzantijnse successe trèkke de Perze ziech trök.
- 610: Phocas weurt zelf aofgezat door Heraclius; begin vaan de Heraclijnse dynastie.
- 612-4: Twiede Sui-invasie van Korea. De campagne indeg in 'n groete mislökking.
- 618: Li Yuan zèt de lèste Sui-keizer aof en liet ziech kroene tot Tang Gaozu: begin Tangdynastie.
- 622-32: Nao d'n hidzjra begint Mohammed aon de vereuvering vaan 't Arabisch sjiereiland. Bij zienen doed heet 'r al zoe good wie gans 't gebeed in han.
- 629: Bʼalaj Chan Kʼawiil stiech Dos Pilas
- 632: Mohammed störf, Aboebakar volg 'm op. Zienen titel weurt kalief, lètterlek 'opvolger'.
- 633: Ierste Arabische invalle in Mesopotamië; 't Kalifaot nump 't op tegen 't Sassanideriek.
- 634-41: Arabische campagne in 't Kortbij Ooste. De Arabere vereuvere e groet gebeed, meh in Anatolië hawwe de Byzantijne stand.
- 639-42: Arabische vereuvering vaan Egypte.
- 642: Mèt de Slaag bij Nahavand weurt de vereuvering vaan Perzië zelf begós.
- 647: Nao iejer mislökde poginge valle de Arabere de Maghreb binne.
- 648: Bʼalaj Chan Kʼawiil weurt aofgezat door Yuknoom Chʼeen II; Dos Pilas kump oonder suzereiniteit vaan Calakmul.
- 651: Gans Perzië kump in islamitische han; ind vaan 't Sassanideriek.
- 661: Ind Rashidekalifaot; begin Oemajjadekalifaot mèt Moe'awiya I es ierste kalief.
- 665-689: Twiede, succesvolder Arabische campagne in Noord-Afrika.
- 690: Nao d'n doed vaan keizer Tang Gaozong nump keizerin-wedevrouw Wu Zetian zelf 't keizersjap op ziech.
- 695: Carthago, tot daan touw Byzantijns, kump in Arabische han.
Kuns
[bewirk | brón bewèrke]- oonbekind: de Chinese roman You Xian Ku weurt gesjreve.
Religie
[bewirk | brón bewèrke]- gansen iew: opkoms vaan 't Chanboeddhisme in China, wat later es zenboeddhisme in Japan hendeg groet weurt.
- 610: Nao de traditie krijg Mohammed zien ierste revelatie.
- ca. 610: Johannes Moschus bringk zie Limonarion biejein.
- 622: D'n hidzjra: Mohammed vlöch vaan Mekka nao Medina. Traditioneel gezeen es 't begin vaan d'n islam.
- 661: Nao d'n doed vaan Ali en e paar maond later ziene zoon Hasan oontsteit ooninsegheid euver de opvolging. Dit veurt tot 'n splitsing tösse soenniete en sjiïete.
- 671: De Longobarde geve es lèste volk 't arianisme op veur 't katholicisme.
- 680-1: Daarde Concilie vaan Constantinopel
Persoenelekhede
[bewirk | brón bewèrke]Voorste
[bewirk | brón bewèrke]- Aboebakar
- Bʼalaj Chan Kʼawiil
- Chosrow II
- Dagobert I
- Heraclius
- Mohammed
- Sui Wendi
- Sui Yangdi
- Tang Gaozu
Gelierde
[bewirk | brón bewèrke]Kunstenere
[bewirk | brón bewèrke]Jaore
[bewirk | brón bewèrke]Jaore 600 | 601 | 602 | 603 | 604 | 605 | 606 | 607 | 608 | 609 | 610 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Jaore 610 | 611 | 612 | 613 | 614 | 615 | 616 | 617 | 618 | 619 | 620 |
Jaore 620 | 621 | 622 | 623 | 624 | 625 | 626 | 627 | 628 | 629 | 630 |
Jaore 630 | 631 | 632 | 633 | 634 | 635 | 636 | 637 | 638 | 639 | 640 |
Jaore 640 | 641 | 642 | 643 | 644 | 645 | 646 | 647 | 648 | 649 | 650 |
Jaore 650 | 651 | 652 | 653 | 654 | 655 | 656 | 657 | 658 | 659 | 660 |
Jaore 660 | 661 | 662 | 663 | 664 | 665 | 666 | 667 | 668 | 669 | 670 |
Jaore 670 | 671 | 672 | 673 | 674 | 675 | 676 | 677 | 678 | 679 | 680 |
Jaore 680 | 681 | 682 | 683 | 684 | 685 | 686 | 687 | 688 | 689 | 690 |
Jaore 690 | 691 | 692 | 693 | 694 | 695 | 696 | 697 | 698 | 699 | 700 |