Zandvoorts
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
't Zandvoorts is 't Hollands dialek wat me vaanajds in Zandvoort sprik. Oondaanks tot Zandvoort in Noord-Holland ligk, moot 't dialek tot 't Zuid-Hollands weure gerekend. 't Zandvoorts vertuint opvallende euvereinkomste mèt 't Noordwijks, Katwijks en (in minder maote) Schevenings. Alle veer zien 't vèssersdialekte die väöl conservatiever zien es de dialekte oet 't achterland.
Kinmerke
[bewirk | brón bewèrke]In Zandvoort euverwege wie gezag de Zuid-Hollandse kinmerke, meh noordelek taolgood kump zeker wel drin veur. Dees euvergaankspositie deilt 't mèt Aalsmeer. Me meint tot 't in Midde-Holland vreuger 'n ganse zone heet gegeve boe noordeleke en zuieleke kinmerke inein euvergónge; ouch 't Amsterdams moot dao vreuger bij höbbe gehuurd. Opvallend is evels wel tot 't Zandvoorts en 't Aalsmeers allebei gans eige combinaties vaan noord en zuid höbbe: wat me in de ein plaots op z'ch Zuid-Hollands zeet, zeet me in de aander op z'ch Noord-Hollands en vice versa.
Typisch zuielek
[bewirk | brón bewèrke]Typisch zuielek is oonder mie de o veur 'n historische e in dorde 'daarde', Korsemes 'Keersemes' en vors 'veers', wat me door gans 't Zuid-Hollands gebeed aontröf. In Zandvoort huurt me de klaank zelfs in wäörd boe aander dialekte häöm neet höbbe: ort 'ert', worf, 'werf, hoof', zworve 'zwerve'. Vergeliekbaar dialekte höbbe dao dèks 'n u.
Me maak nog ummertouw versjèl tösse de au en ou, wie dat in oonder mie Katwijk ouch zoe is.
De oe vaan de standaardtaol weurt soms gebroke tot ou: roupe 'rope', zouke 'zeuke'. Dit heet 't Zandvoorts gemein mèt 't Katwijks en Noordwijks, meh ouch mèt dialekte wijer oet 't zuie wie 't Oud-Beijerlands. In Aalsmeer zeet me dit neet.
't Zandvoorts maak gei versjèl tösse de verlengde en historisch lang aa, wie de Noord-Hollandse dialekte en 't Aalsmeers dat wel doen. Late kin hei dus zoewel late es laote beteikene, dewijl me dao in Aalsmeer lete tege zouw zègke.
'Nog' klink in 't Zandvoorts es nog, op z'ch Zuid-Hollands, neet wie nag, wat in Noord-Holland en in 't Aalsmeers weurt gebruuk.
Typisch noordelek
[bewirk | brón bewèrke]'t Zandvoorts heet versjèllende noordeleke kinmerke. Alderiers de oetspraok: Zandvoort maak deil oet vaan 'nen have cirkel roontelum Amsterdam boe me dentaol klaanke (d, t, n) palataol en mèt spanning (liech gemouilleerd) oetsprik. Dit maak 't Zandvoorts al gans aanders es 't Noordwijks en Katwijks, wat ech wel Zuid-Hollands klink.
De sk- aon 't begin vaan e woord is in Zandvoort bewoerd gebleve. Dat is ouch in Noordwijk en Katwijk nog zoe, meh neet in Aalsmeer; 't is dus e typisch vèssersdink.
't Achterveugsel -sjap kump in 't Zandvoorts trök es -skip, 'n typisch Ingweoonse en daorum noordeleke vörm. Ouch in Aalsmeer kint me nog -schip; zuielek daovaan evels neet mie.
't Woord veur 'tien' [liefsdeil] is toon, alweer Ingweoons en typisch noordelek. Dit zeet me zelfs in Aalsmeer neet; Zandvoort is ech wel de zuielekste plaots boe dit gezag weurt.
Wijer
[bewirk | brón bewèrke]De w is bilabiaol en kin klinke wie 'n vol Ingelse [w]. Dat heet 't Zandvoorts gemein mèt 't Noordwijks en Katwijks, zoe good wie mèt 't Egmonds.
't Zandvoorts kint 'n aontal gevalle vaan oontrunding, veural op plaotse boe 'n historische o stoont: verk 'versjèt' veur oersprunkelek vork, wat verklaord moot weure oet awwer *vurk. Ouch in 't Egmonds kint me oontrunding, meh dao is 't consequent wat in Zandvoort neet zoe is.
Behaajd
[bewirk | brón bewèrke]Wieväöl lui nog Zandvoorts spreke is neet bekind. Dujelek is tot 't dialek väöl te lije heet gehad vaan 't massatoerisme. Toch is 't nog neet gans verdwene; 'n plaotseleke buunvereineging veurt speule in 't Zandvoorts op.