Vaste

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Vaste ies 't ziech um principieel rae, meistal in 't kader van 'n religie, ónthoute van ete en drinke of van bepaalde eetgeweundes. Binne 't katholicisme ies 't ein van Vief gebode van de Kèrk. Katholieke moete ziech dan gehièl of gedeiltelik ónthoute van ete en drank vanwege religieus motieve. Vanaaf de veerde ièw weurt 'r gevas in de vastetied of de vièrtig daag veur de Paosje. Daoneve op Quatertemperdaag en op vigiliedaag veur 'n groate kèrkelik fiès. In kloastersj zint 'r miè vastedaag. De kèrkelike vastewèt sjtèlt vaste allein verpliech veur luuj tösje de 21 en 60 jaor. Die maoge dan mer eine volle maoltied gebruke per daag. In 1950 ies deze reigel aangepas aan de moderne tied door de Nederlandse biesjoppe. Saer 1967 hoof allein nog mer op Esjelegoonsdig en op Goje vriedig ech gevas te weure. De daag veurdat de vastetied begint hèt vastenaovend. De vièrtig daagse vastetied ies 'n veurbereiding op 't Paosjfiès. 't Ies de tied veur heroriëntatie op de christelike levespraktijk.

Aankleiing van 't kruus en de kleier van de geistelike

In de vastetied weurt 'n kruus mèt kruusbeeld in Katholieke kèrke bedèk mèt 'ne paarse dook (periode van bezinning). Op 't ing van die fièrtigdaag doerende veurbereiding op Paosje krieg 't kruus op Goje vriedig 'ne zjwarte dook euver ziech heen (ter herinnering aan de doad van Jezus). Op Paosjzóndig ies de kleur van de dook wiet (de verriesenis van Christus weurt gevierd). Ouch waegkruzer were dan verseerd mèt blome(kranse). Preesters drage ouch aangepasde kleier in dezelfde kleure.

Vastebreef

De biesjop, of alle biesjoppe van de kèrkprovincie, geve 'ne vastebreef oet woa-in 'n belangriek ónderwerp betreffende 't gelouf weurt behandeld.

Vaste-offer en vaste-actie

In de vastetied waor 't gebrukelik, dat 'r gesjpaard woort op luxe drank, ete en sjloek. Kinger bewaarde sjloek in 'n vastetrummelke. De inhoud woort mèt Paosje, later edere zóndig, opgegete.
De vaste-actie ies 'n actie saer 1960, woabie me de solidariteit mèt de Derde waereld wil sjtimulere. Dao weurt geld ingezameld, dat in de vastetied bie-ein ies gesjpaard. De kèrk zal dat aan kleinsjalige óntwiekkelingsprojecte sjpendere.

Vaste es veurjaorszuvering

Vaste weurt in 't veurjaor ouch dèks gedoon door luuj, die, um ander dan religieus motieve, hun lief wille zuvere van de gevolge van 't zjwoarder wintersj ete of um gewoon aaf te valle.

Onthoudingsdaag zint de daag woa-op volges de Vief gebode van de Kèrk de Katholieke ziech moete ónthoute van 't ete van vleisj of jus oet vleisj.

Vaste in ander religies

Ouch in 't Judedóm weurt gevas, in de daag veuraafgaond aan 't Juuds Paosjfiès. Ze moete dan óngegisde broajer (matzes) ete. In de maond ramadan van de Islamitische kalender maoge moslims tösje zónsopgank en zonsóndergank nieks ete en drinke. De ramadan weurt aafgesjlote door 't Soekkerfiès.