Tempel (Delfland)
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
| De Tempel Gewaeze gemeinte in Nederlandj | |||||
| |||||
| Gevörmp | daartienden iew | ||||
| Opgehaeve | 1855 | ||||
| Opgegange in | Berkel en Rodenrijs | ||||
| Provincie | Holland, Zuid-Holland | ||||
| Hoofplaats | gein | ||||
| Opperflaakde (bie opluffing) | 0,11 km² | ||||
| – daovan water: | 0 km² | ||||
| Inwoeners (kort veur opluffing) | 0 (1849)[1] | ||||
| – deechde: | 0/km² | ||||
| Lies van börgemeisters | |||||
(De) Tempel is de naom vaan 'n veurmaolege hierlekheid en later gemeinte in de Nederlandse provincie Zuid-Holland, allewijl op 't groondgebeed vaan de gemeinte Lansingerland. Um perceis te zien maak 't groondgebeed deil oet vaan de Zuidpolder bij Berkel en Rodenrijs, kortbij de bebouwing vaan 't Rotterdams stadsdeil Hillegersberg-Schiebroek en lochhave Zestienhoven.[2] De hierlekheid had 'nen hoege status, meh allewijl rappeleert t'r plaotse niks mie aon häör. Me moot dezen Tempel neet verwarre mèt de plaots Tempel bij Reeuwijk, ouch 'n aw hierlekheid (meh gein geweze gemeinte).
Historie
[bewirk | brón bewèrke]Middeliewe
[bewirk | brón bewèrke]De naom liet ziech verklaore oet 't Latiens templum, wat neve 'gebèdshoes' ouch 'balk' beteikent. In 't Holland vaan de middeliewe waor 'nen tempel 'ne balk boemèt me 'n sluis opeheel, en es metonymia ouch um 'n plaots boe water woort doorgelaote. De ajds bekinde vermelding vaan Tempel stamp oet 1290. In de veertienden iew trojde Kerstine vaan Rodenrijs mèt Wöllem vaan Kralingen; nao hunnen doed woort hun bezit euver de veer zäöns verdeild. Heibij kin De Tempel es zelfstendege hierlekheid zien oontstande; dit zouw de kleinen umvaank kinne verklaore. Tempel waor 'n hoeg hierlekheid, wat wèlt zègke tot d'n hier neet allein lieg meh ouch hoeg rech kós spreke en d'n doedsstraaf kós oplègke (halsrech). Väöl groeter en economisch belaankrieker hierlekhede in de umgeving hadde dit rech neet.
Vreugmodernen tied
[bewirk | brón bewèrke]
De femilie Van Cralingen heel de hierlekheid tot oongeveer 1512, wie mr. Jan Jacobszoon, 'ne zjuris oet Utrech, de hierlekheid koch. Later zouw heer diekgraof vaan Delfland weure. Tegen 't ind vaan de zèstienden iew kraog de bekinde staotsmaan Johan van Oldenbarnevelt d'n titel hier in han. Eigelek erfde ziene zoon häöm, meh dee is daan nog minderjaoreg. Van Oldenbarnevelt stèlde ziech op es voog, ouch wie de zoon al volwasse waor. Oetindelek koch eine mr. Johan van der Hoeven de hierlekheid in 1715 veur 6000 gölde. Heer leet de hiereboerderij ter plaotse, die intösse waor vervalle, slope, en bouwde in plaots daovaan e boetehoes bij Overschie (evekes wijer meh neet op Tempelse groond). Ouch dit hoes droog en dreug de naom De Tempel.
Oetgeveend en oonbevolk
[bewirk | brón bewèrke]Heimèt waor De Tempel oontvolk en oonbebouwd geraak. 't Veen leet heer de koumende jaore delve, zoetot de groond oonder water kaom. Deze pool leet heer weer inpoldere; de groond woort aon boere in pach gegeve. Oondaanks tot de hierlekheid oonbewoend bleef en oet niks mie es weiland bestoont, lete de hiere wel grensstein zètte en riechde ze zelfs 'ne galg op, es symbool vaan 't alaajd halsrech vaan d'n ambachshier.
In de Fransen tied woorte de Nederlandse gemeintes gesaneerd; De Tempel kaom in 1812 oonder Pijnacker, boe 't 'n exclaaf vaan waor (gans umgeve door 't gebeed vaan Berkel en Rodenrijs). Nao 't vertrèk vaan de Franse, um perceis te zien in 1817, woort dit weer oongedoon gemaak; zoe oontstoont 'n gemeinte Tempel. Tot dees gemeinte gein inwoeners had, waor gei bezwoer, zoelaank es d'n ambachshier mer zelf veur de administratie betaolde. 'nzelfde situatie heersde in de gemeinte De Vennep. Bij de instèlling vaan de Gemeintewèt in 1851 veranderde dit. In 1855 woort De Tempel daorum, tegeliek mèt diverse aander zier klein gemeintes, opgeluf en bij Berkel en Rodenrijs geveug.[3]
Historische inwoenertalle
[bewirk | brón bewèrke]| jaor | aontal |
|---|---|
| 1830 | 0[4] |
| 1840 | -[5] |
| 1849 | 0[1] |
Opmerking: In de volkstèlling vaan 1840 is De Tempel neet opgenome. In die vaan 1849 heet me d'n ingaank vaan De Tempel leeg gelaote. Allein in de volkstèlling vaan 1830 steit expliciet tot de gemeinte oonbevolk is.
Bestuur
[bewirk | brón bewèrke]Umtot 'n oonbevolkde (of aanderszins extreem klein) gemeinte gein colleesj vaan börgemeister en wèthawwers kós ophawwe, betaolde d'n hier veur de administratie.
Waope
[bewirk | brón bewèrke]De gemeinte Tempel heet noets e waope gedrage.[6] Veur de hierlekheid daorentege weure wel twie waopes opgegeve. 't Manuscrip Belaerts van Blokland (achtienden iew) sprik vaan e sjèld vaan keel (roed), belaoje mèt 'ne poort vaan zèlver;[6] 't negentiende-iews Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden hèlt 't op e sjèld vaan sinopel (greun), belaoje mèt 'nen tempel vaan zèlver.[3] Dat lèste is dus e veurbeeld vaan e sprekend waope.