Sjtille Oceaan
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Remunjs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Sjtille Oceaan, Sjtille Zuudzee of Grote Oceaan (Ingels: Pacific Ocean), aafgeleid van de Latiense naam Tepre Pacificum, "Vreedzaam Zee", is 'nen oceaan dae lik tösse Oos-Azië, Noord-Amerika, Zuud-Amerika en Australië. D'n oceaan grens in 't noorde aan de Noordelike Ieszee en in 't zuje aan de Zudelike Oceaan. De Sjtille Oceaan is de grótsten oceaan op aerd. Hae haet 'n gemiddelde deepde van 4,280 m.[1] en 't deepste puntj lik op 10.924 maeter. Hae haet 'n oppervlakte van 165,2 miljoen km², ofwaal 32% van 't aerdoppervlak. Inclusief randjzeeë bedreug de watermassa zelfs 35% van 't totaal aerdoppervlak, twee keer zo groot es d'n Atlantischen Oceaan. De watermassa is óntsjtange nao 't opbraeke van 't supercontinent Pangea.
Gesjiedenis
[bewirk | brón bewèrke]D'n oceaan is veur 't eers door 'nen Europeaan gezeen door de Sjpaanse óntdekkingsreiziger Vasco Núñez de Balboa in 1513. Van 1519 toet 1522 bevoor de Portugeese óntdekkingsreiziger Ferdinand Magallan d'n oceaan. In 1642 óntdekde Abel Janszoon Tasman Tasmanië and Nuuj-Zeelandj en in d'n 18de eew zörgde Franse excursies in Polynesië en de Ingelse mit de drie tochte van James Cook veur 't wiejer óntdekke van d'n oceaan.
Water
[bewirk | brón bewèrke]D'n temperatuur van 't water in d'n Sjtille Oceaan löp oetein van ónger 0 °C in de poolgebiede toet óngeveer 29 °C róndj de aeveneer. 't Zaltgehalte löp ouch oetein op de versjillende breitegraode. Naobiej de aeveneer is 't water neet zo zalt es op anger plaatse. Dit kump door euvervleudige equatoriale raege. Biej de pole is 't water ouch minder zalt, doordet dao neet väöl verdamping van 't water plaatsvinjt. De sjtroumrichting van 't water van d'n oceaan löp euver 't algemein mit de wiezers van de klok mit op 't noordelik halfróndj, en taege de wiezers in op 't zujelik halfróndj.
Vervoeling
[bewirk | brón bewèrke]
D'r bevinjt zich ein gans groot gebeed mit 'n hoog concentratie zee-aafval in de Sjtille Oceaan, det ouch waal kunssjtófarchipel waert geneump.