Maarten

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Sint Maarten, Sintermeerte, Sintermerte, Sinter Maerte of Martinus ies 'ne heilige oet de 4e ièw. In Nederland en Belsj ies hae populair vanwege 'n volks- of kingerfiès, dat gehoute weurt op ziene sjterfdaag 11 november. In zien leve waor hae biesjop van Tours (Frankriek). Hae ies oegerope tot nationale heilige van Frankriek.
700 plaatse höbbe häöm es petroanheilige: in Belsj 400; in Nederland.
In Gäöl, Viele en Houthem bevinge ziech kèrke gewiejd aan Sint Maarten. In Houthem haet de sjötterie en in Viele haet de harmonie häöm es petroanheilige.

Veurname

Veurname, die aafgeleid zin van deze heilige: Martin, Teng, Mart, Maarten, Tinus (veur jónges) en Maartje, Martine, Tien, Tiny (veur maedsjes)

Leve en legende

Sint Maarten weurt rónd 't jaor 316 gebore in Sabaria (Hongarije) es zoon van Romeinse ouwersj. Es 15 jaorige geit 'r in 't leger en vertrèk riechting Gallië. Ónderweeg, bie de sjtadspoort van Amiens (Frankriek), tref 'r 'ne bedelaer aan wae hae de hèlf van zien cape geuf. De ganse jas kènt 'r neet sjinke, want de ander hèlf van de jas ies eigendóm van Roame.

Volges ein legende waor de bedelaer 'n versjiening of symbool van Jezus. Martinus lièt ziech bekière en geit oet 't leger.
'n Ander legende vertèlt dat'r ziech al op zien tiende jaor leet duipe tege de wil van zien ouwersj.

Es hae 19 ies weurt 'r duveloetdriever. 'n Tiedsje laef 'r es kloezenaer op 't eiland Gallinaria bie Genua en bie Poitiers in (Frankriek) sjtiech 'r 'n kloaster.

In 371 weurt Martinus tot biesjop van Tours gekoze. Umdat hae ziech neet waerdig genoeg veult veur diet ambt, versjtop 'r ziech in 'n gauzehok. Es de luuj nao häöm goon zeuke, beginne de gauze es wille te sjpektakele en zoa weurt de sjoelplek gevónge en weurt 'r toch tot biesjop gewiejd.

Es biesjop zèt 'r ziech in veur de versjpreiing van 't Christendom. Hae sjtiech kèrke en rónd 375 de abdij van Marmoutier. In 397 sjtörf Martinus, 80 jaor oud. Op 11 november weurt 'r begrave in de basiliek van Tours.
Martinus haet ouch 'n paar wóndere verriech.

Attribute

Martinus weurt aafgebeeld es 'ne Romein in harnas. Daobie geuf 'r de hèlf van zien cape aan 'ne bedelaer. Ouch weurt 'r veurgesjtèld es 'ne biesjop mèt 'ne bedelaer aan zien veut. Gauze of zjwane weure dèks bie häöm aafgebeeld.

Sint Maartensfiès

Op 11 november trèkke euveral in Limburg fakkeloptochte of lampionoptochte en were d'r Sint Maartensvure óntsjtoke. Zoan lampion kèn gemaak zin van 'n oetgeholde kroat van karton, papier, blik. In anger deile van Nederland, in 't bezónger Noord-Holland, trèkke de kinger langs de deur mit leedsjes.

Allewel de trèk langs de deure noe veural bedoeld is um sjlók op te hole, kómme zoan gebroeke voort oet ouwer gebroeke woa erm luuj bie de rieke op de deur klópde veur óm aete te bedele. Me hoopde dat de rieke in de geis van Sint-Maarten in hunne euvervlood zouwe deile. In deze tied van 't jaor houwe luuj 't dèks bezónger meujelik.

Kingerversjke

Sinter Meertes veugelke
Haet ’n knal road keugelke (petsjke)
En ’n blauw sjteertsje
Hoepsa Sinter Meerte

Sintermertes Veugelke (Traditionele Venlose versie)

De volgende sectie van dit artikel is gesjreve in 't Venloos.

Sintermertes veugelke, haet ein roëd keugelke
En ein blauw stertje, hoepsa Sintermerte
Vandaag is Sintermerte, morge Sinterkrökke
Dan kômme die gooije herte, die hadde zoe gaer ein stökske
'n Höltje of ein törfke in Sintermertes' körfke
Hout hout hout en 's winters is 't koud
Hoera, hoera, wat hebbe die boere ein laeve
Hoera, hoera, wat hebbe die boere ein pret!
En Mieke de Woep zoot op de stoep en leet d'r eine vleege
Mieke de Woep zoot op de stoep en leet d'r eine gaon!
Hoera, hoera, wat hebbe die boere ein laeve
Hoera, hoera, wat hebbe die boere ein pret.......

D'r bestaon nog 2 regels die apart gezónge waere, te weite:
'Sintermerte kan neet kômme want dae haet eine krômme poët,
En dao meug hae neet met loupe anders geit daen erme doëd!'

Sintermerte (Venloos, geschreve door Frans Boermans)

D'r waas enne kiër ennen brave soldaot,
dae zoot hiël hoëg te paerd
Dae sneej ziene mantel midde op de straot,
in twiëje met zien zwaerd
En hae goof de helf aan den erme man,
dae had 't zoë kald want hae razelde d'r van
Zônder jas, zônder haemp ocherm
Maar toen hatte 't weer lekker werm:

WEEJ GAON SINTERMERTE VIERE
MET ÔS LUCHJE IN DE HAND
WEEJ GAON SINTERMERTE IËRE
STAEK DEN TROSHOUP MAAR IN BRAND.

Toen leet hae zich duipe daen brave soldaot,
det woort einen heilige man
Dae liërde de minse och doot toch gen kwaod,
want die makde d'r ein pötje van
Sintermerte is ôzze stadspetroën,
dae baove nôw baejt veur 't stedje wao ik woën
En hae is ôzze kindervrind
Hae struijt lekker grei veur eder kind:

Weej hebbe gewierks en weej hebbe getros
al waat maar demp en brandt
En gluif maar det det vuël zweit ós haet gekos
en blaore in de hand
En det deje weej veur dae stadspetroën,
dae'n heilige vrind van det stedje wao ik woën
Maar 't wierkse is nôw gedaon
Miene wierkspot is oétgegaon:

Wierkspot

In de periode veuraafgaond aan 11 november (Sinter Merte) mak de jeugd eine wierkspot van ein laeg conserveblik waoaan eine slinger van ièzerdraod wuuërt gemak. In d'n baom waere waat gater geprik. Dit neump me eine wierkspot. In de wierkspot wuuërt waat pepeer, takke en (vuuël) blajer gedaon, waovan ein veurke wuuërt gemak. Door d'n wierkspot flink rónd te dreije blief 't veurke good brande en krieg se vuuël rouk. Door 't rónddreije make de kinder moeije roukspore. Dit wuuërt wierkse geneump. In de wierkspot waere ouk waal kastanjes of petatte gepoef.