Mythologie
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Mythologie is de studie nao 't gans lichaam vaan mythes en legendes tot 'n zeker civilisatie kint. Ouch weurt de term mythologie gebruuk veur 't complex vaan mythes en legendes zelf.
'n Mythe moot aon e paar eise voldoen. Einerzijds moot ze irrationeel zien in 't leech vaan de wetensjappeleke methode, aanderzijds moot de mythe 'n verklaoring zien veur 't oontstoon vaan de wereld of veurnaom zake in de wereld, en mèt aander mythes oet dezelfde mythologie e complex vörme. Zoe weure vaan mythes oondersjeie:
- allegorieë, die metaferisch gemeind zien es illustratie vaan de realiteit, en neet letterlek genome weure;
- spreukskes, volksverhaole die gemeinlik gein betrèkking höbbe op 't oontstoon vaan de wereld meh väöl mie 'n literair functie höbbe;
- legendes, die euver historisch persone of stei goon en alweer neet euver 't oontstoon vaan fundamenteel zake
- sages, mie get wie legendes,
- fictie, bewös bedoeld veur neet woordelek opgevat te weure en gemeinlik veur oontspanning gesjaope;
- historiesjrieving, al dan neet geromantiseerd, die teväöl wetensjappeleke accuratie en veural neet wied genoog in 't verleje ligke.
De mitste volkere, es 't neet alle zeunt, haant 'n mythologie. In d'r romantische 19de ieëw waoërte in 't kader van d'r opkoms van de nationaal sjtaote väöl nuuj mythes gemakt, die d'r èège sjtaot moese legitimere. Soms geunt die mythes wiet in de gesjiedenis truuk en ze haant dik, bies op d'r daag va huuj, 'ne groeëte, mae irrationele invloed op polletiek handele. Anne Morelli, 'n Belzje historica, sjreef en redigeerde De grote mythen uit de geschiedenis van België, Vlaanderen en Wallonië, 1996 oeë-in de hardnekkigste mythen oontrafelt werre en naeëve hun historische (oon)woeërhèèd geplaatsjt werre. 't Umvangrieke oonderzeuk waoërt op 't Belsj vöral dör extreem-rechs verguisd, zjuus wie och de sjriefster, die waoërt gezag: "Haow va Belsj of vertrèk".
In de christeleke besjrijving zien de ierste sjapiters vaan Genesis mythisch. De res vaan de Biebel is of wel historisch (wie de beuk 1 Keuninge en 2 Keuninge), of legendarisch (wie Exodus), of lyrisch (wie 't Hoegleed) of wel sumpelweeg instructief of filosofisch (wie Spreuke). In de meiste religies heet mythologie 'n plaots; gemeinlik heet die in de religies die es hoeg-oontwikkeld weure gezeen minder belaank es in de primitief religies.
Veur us bekinde mythologieë zien de Griekse mythologie en de Germaanse mythologie.