Mayaspraoke

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De Mayaspraoke vörmen 'n spraokfemielje die gekaldj wuuertj in Midden-Amerika. De Mayaspraoke waere gekaldj door minstes zès miljoen inheimsje Maya's, die veurnamelik in Guatemala, Mexico, Belize en Honduras laeve. In 1996 erkèndje Guatemala officieel 21 Mayaspraoke en Mexico erkèndj nag ach anger spraoke binnen 't gróndjgebied.

De Maya-spraokfemielje is ein vanne bès-gedocumenteerdje femieljes en is de meis-bestudeerdje femielje van Amerika. De modern Mayaspraoke stammen aaf van 't Proto-Maya, det wersjienlik zoeaget 5.000 jaor trögk woort gespraoke. Dees protospraok is deils gereconstrueerdj middels de vergeliekendje methode.

De Mayaspraoke zeen 'n óngerdeil van 't Midden-Amerikaans spraokgebied, e gebied mit spraokkóndige toegenieëking det zich haet óntwikkeldj door millenia aan interactie tösse de luuj van Midden-Amerika. Alle Mayaspraoke vertuuene de grunjelike kènmirke van dit spraokgebied. Zoea gebroeken alle Mayaspraok relationeel zelfstenjige naamwäörd inplaats veurzètsel veur ruumdjelike verbenj aan te gaeve. Zie höbben aevel ouch grammaticaal en typologische kènmirke die ze anges maak van anger spraoke van Midden-Amerika, wie ergativiteit inne grammaticaal behanjeling vanne wirkwäörd enne óngerwirpen en veurwirpe, specifieke verbugingscategorieje bieje wirkwäörd, en 'n speciaal waordklas veur "zètsels" (positionals) die tupisch is veur alle Mayaspraoke.

Gedoerendje de pre-Columbiaansen tied vanne Midden-Amerikaanse gesjiechte woorte sómmige Mayaspraoken opgeteikendj middels 't hiërogliefe Mayasjrif. 't Gebroek van det sjrif waas in 't biezunjer wied-versprèdj tiedes de klassieke periood vanne Mayacultuur (zoeaget 250 toet 900 n. Chr.). De euvergeleverdje corpus van mieër es 10.000 bekèndje Maya-inscripties op geboewer, monumente, aerdwirk en boumsjorspepiere codices, gecombineerdj mit 'n rieke poskoloniaal literatuur inne Mayapsraoke (gesjreve mit 't Letiens sjrif), vörmp 'n basis veur 't begriepe vanne pre-Columbiaanse gesjiechte zowie die nörges anges in Amerika kan waere gevónje.

Indeiling

Hie-ónger volg 'n lies mitte subgroepe vanne Mayaspraoke^[1]. Spraoke die 'n apaarte pagina op dees Wikipedia höbbe staon achtere subgroep vermeldj:

Maya
- Huestekaans
  - Chicomucelteeks
  - Huesteeks
- Yucateeks-Kern Maya
  - Kern Maya
    - Cholaans-Tzeltalaans
      - Cholaans
        Chol-Chontal
        Tabasco Chontal
        
        Chol
        
        Chorti-Cholti
      - Tzeltalaans
        Tzeltal
        
        Tzotzil
  - K'icheaans-Mams
    - K'icheaans
      - Q'eqchi'
      - Uspanteeks
        Poqom-K'icheaans
        Kern K'icheaans
        Achi
        
        K'iche'
        
        Sakapulteeks
        
        Sipakapense
        
        Kaqchikel-Tz'utujil
        
        Poqom
        Poqomam
        
        Poqomchi'
    - Mams
      - Awakateeks-Ixil
      - Teco-Mam
  - Q'anjob'alaans-Chujeaans
    - Chujeaans
    - Q'anjob'alaans
      - Mocho
      - Q'anjob'al-Akateeks-Jakalteeks
  - Yucateeks
    - Mopan-Itzá
    - Yucatec-Lacandon

Brónvermeljing

↑ Ethnologue

[1] Ethnologue

[1]