Loemmel
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'ne Loemmel of lómmel ies e sjtök waardeloos textiel. Zoane lap sjtof weurt waal dèks wir gebruuk es poetsloemmel, sjotelsplak, dweil of sjtöbdook. 't Wèrkwoord lempe, wat oetrekke beteikent, en 't volt. deilwoord oetgelemmeld zint verwante weurd. Veurbeelde: 'ne oetgelemmelde trui, 'ne Lemmel van e kleid.
Loemmelekrièmer
[bewirk | brón bewèrke]Tot in de jaore 50 van de 20e ièw, woorte ouw versjlete kleier, gerdiene, taofellakes, bèddegood of ander aafgedank sjtof, opgehaold en verzameld door 'ne loemmelekrièmer. Es hae in de buurt waor dan klonk ziene lokroop: "Loemmelae, loemmelae...". Sóms krege luuj e paar cent, per kilo, veur de loemmele. Waoge woort in zoan geval gedoon mèt de hölp van 'n draagbaar wäögske: de unster.
Allewiel were aafgedankde meh bruukbaar kleier nao de kleiercontainer of nao de kringloupwinkel gebrach. Loemmele goon nao 't milieupark.
Toepassing
[bewirk | brón bewèrke]Sómmige loemmele were ouch gebruuk veur 't fabricere van papier.
Gezèkdes
[bewirk | brón bewèrke]- "Dae ies de loemmelekrièmer van de kar gesjprónge" of "Wat 'ne loemmel". (beteikene: Dae zuut 'r oet es 'ne landluiper).
Trivia
[bewirk | brón bewèrke]- De buurt De Emmaberg bie Valkeberg weurt bie 't volk ouch waal Lómmeleberg of Loemmeleberg geneump umdat in de 18e ièw op dees plaats ca 70 bokkeriejersj zint opgehange aan 'n elk of galg. De kleier (lómmele) woorte op 'ne houp gesjmete of te kiek gehange es aafsjrikmiddel. In de tuin van 'n hoes bevinge zich nog reste van de doaje en van de galg.
- In Valkeberg op Sint-Pièter functioneerde begin 20e ièw de ouw watermeule 'ne tiedlank es loemmelemeule.
- Paul en Leo, 'n zankduo oet Heerle, sjreve veur 't LVK van 2001 't bekènde dialekleed "d'r Loemmelekrieëmer".