Kietsj (adamsappel)
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'n Kietsj (ouch waal kitsj) is 'n Limburgs woord veur de adamsappel in de hals biej volgreujde mansluuj.
In 't Limburgs sjteit kietsj ouch veur 't Nederlandse woord klokhuis (klokhoes), zuug hiejveur Kietsj (vröch).
Besjrieving
[bewirk | brón bewèrke]De adamsappel is de alledaagse naam veur de prominentia laryngea, 't nao veure oetsjtaekende gedeilte van 't sjildkraakbein (cartilago thyreoidea) dat es ein verheveheid midde veur in de hals zichbaar is.
Ónger invloed van mannelike gesjlachshormone greujt 't sjildkraakbein in de puberteit sjterk, wobiej de adamsappel nao veure oetgreujt. Daoróm is mèt name biej mansluuj de adamsappel dudelik zichbaar. Ènnige millimaeters ónger de adamsappel zit de veursjte aanhechting van de sjtömbènj.
Etymologie
[bewirk | brón bewèrke]'t Woord adamsappel is aafgeleid van de Biebelse feguur Adam en verwies nao de vröch (hoewaal 't woord "appel" in Genesis heëlemaol neet veurkump, wirt dees vröch doorgaons ómsjreve es 'ne appel, waarsjienlik ómdat de saortnaam van appel malus is en dit woord ouch sjlech beteikent) wovan Adam zouw höbbe gegaete, daotoe verleijd door Eva. Volges de euverlaevering bleef ein sjtökske fruit in zien kael sjtaeke. 't Bleef vervolges zichbaar es ein verdikking in de hals. In versjillende lènj wirt dezelfde aanduding gebruuk: Adam's apple (Èngelsj), pomme d'Adam (Frans) en Adamsapfel (Duutsj).
't In 't Limburgs gebruukde woord kietsj veur adamsappel zouw zeen aafgeleid van de appelkietsj ómdat de adamsappel hiej erg völ op zouw lieke.
Gezègde
[bewirk | brón bewèrke]- Hae sjnapde 'm biej de kietsj – Nederlands: Hij greep hem bij de keel.