Kesjtièl Vaeshartelt
- Dit artikel is gesjreve in 't Valkebergs. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Mestreechs, es te dit dialek sjpriks.
Kesjtièl Vaeshartelt ies e kesjtièl in de gemeinte Mestreech, in de buurtsjap Waert kortbie Raotem. 't Kesjtièl vervingk 'n Karolingisch good woa in 870 't Verdraag va Maeërsje woort getekend. In 968 weurt 't al geneump es Hartelt. In ièrsjte instantie waor 't 'n lièngood van de Hièr van Valkeberg. In 1381 kump 't good in heng van Servaes van Mulcken en saer daen tied hèt 't landgood: Hartelt van Servaes of Vaeshartelt.
In 1841 geuf köning Willem II opdrach um 't kesjtièl te gelle en deit 't deens es boeteverblief van de keuning. Nao zienen doad in 1849 verboewt Petrus Regout, industrieel in Mestreech, 't hoes tot 'n sjtatig kesjtièlke mèt biegeboewe. In 1851 geit Regout d'r ouch wone en geuf opdrach 'n koetsjhoes (noe verdwene), 'n aantal paerdsjtel en 'ne tore aan de noordvleugel bie te boewe. Naoderhand kump dao nog 'ne veranda bie. Bie de oprielaan versjient 'n porteersweuning en d'r weurt 'n landsjapspark aangelag. In 1861 köp Regout in de buurt nóg eine villa, dae Klein Vaeshartelt weurt geneump. Nao zienen doad raak 't good in verval en in 1954 weurt 't openbaar verkoch aan de gemeinte Mestreech. In 1992 vestig zich de Sjtiechting Driekant (Opleiding en advies) in 't geboew en saer 1994 is 't complex ouch in gebroek es congrescentrum en hotel.
Tot 1970 loog diet kesjtièl in de gemeinte Meersje, miè bepaald in de buurtsjap Waert. Dao liek 't nóg ummer, meh noe es ónderdeil van de gemeinte Mestreech.
De pachhaof, de Waerterhaof, in Waert, behuèrde langen tied bie Vaeshartelt.