Kesjteël Sjtriethage

Dit artikel is gesjreve in 't Gelaens. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Sjeter, es te dit dialek sjpriks.

De viever van ’t kesjteël met de watermeule aan de Sjtriethagerbaek

Kesjteël Sjtriethage is gelaege in ’t gelieknamige gehuch Sjtriethage dat óngerdeil oetmaak van de Nederlands Limburgse gemeinte Landjgraaf.

’t Kesjteël bevundj zich in ’t dal van de Sjtriethagerbaek, ’n klein zierevierke van de Worm.

Besjrieving van ’t kesjteël

't Hoofgeboew ligk op de oever van ènnige door de Sjtriethagerbaek gevoede vievers. 't Is óntsjtaon in de 17e en 19e eëuw en is geboewd op de plaatsj en de fundamente van 'n awwer edelmanshoes oet de 13e eëuw wo-aan riddermatigheid woort toegesjreve. De moere van 't hoofgeboew besjtaon oet zoageneumde sjpeklage, i.e. aafwisselende laoge van baksjtein en natuursjtein in de vorm van mergel die ouch bie anger Limburgse kesjteële veurkóme, wo-ónger kesjteël De Bongard en 't naobiegelaege kesjteël Sjaesberg. 't Kesjteëlcomplex besjteit wiejer oet de classicistische rentmeistersweuning, de 17e-eëuwse (1690) witgepleisterde veurbörch met aanvöllend ouch classicistische elemente, de watermeule genaamp Sjtriethagermeule en 't koetsjhoes van völ recentere datum. Al dees óngerdeile van ’t kesjteël höbbe de sjtatus van rieksmonument. 't Hoofgeboew haet aan de achterkantj ’n óngerverdeping oet Kunradersjtein. Zoawaal 't hoofgeboew es ouch de rentmeistersweuning en 't paortgeboew van de veurbörch zint van 'n mansardedaak veurzeen, wat in Limburg ónger angere ouch bie kesjteël Pöt en kesjteël Raath 't geval is.

Gesjiedenis

’t Kesjteël is 't lètste geheël intact gebleve adelike landjgood op 't gróndjgebied van de gemeinte Landjgraaf. De gesjiedenis is nèj verbónge aan de Heëre Van Strijthagen, wo-aan ’t kesjteël ziene naam haet te danke. Dees femilie woort veur ’t eësj vermeld in de 13e eëuw en verbleef eëuwe lank op ’t kesjteël pès aan ’t eindj van de 19e eeuw toen de femilie ’t door verèrming moosj verkoupe. Nuuje eigenaer woort de Heër Honigmann, directeur van de Oranje Nassau Miene in Heële, dae hieveur op ’t kesjteël Terworm woonde. Nao ziene doad raakde ’tkesjteël in verval en in 1917 verkoch de femilie Honigmann ’t aan de Sjtaatsmiene.

Vanaaf 1952 woonde de kunssjilder Aad de Haas völ jaore mèt zien femilie in 't kesjteël, mede ómdat zien sjilderieje neet taege 't vóchtige kesjteël besjtand ware. Nao ziene doad in 1972 vertrok zien femilie oet Sjtriethage. In 1976 woort ’t kesjteël aangekoch door de gemeinte Lankgraaf (toen nog Sjaesberg) óm d’r graotse planne aan te koppele. Hievan kaom aevel neet völ terech wodoor ’t verval allein mèr erger woort.

Róndjóm ’t kesjteël bevundj zich taengewoordig 'n recreatiegebied mèt ènnige attractieparke zoa es de "deretuin GAIA park" en 't "themapark Mondo Verde". ’t Kesjteëlcomplex maakde deil out van dit Themapark mèr dat ging in 2006 failliet wodoor 't kesjteël noe (augustus 2009) al meë es tweë jaor te koup sjteit en geheël in verval dreig te rake. In april 2008 maakde Mondo Verde ’ne doorsjtart mèr noe zónger dat ’t kesjteël hievan deil oet maakde.

Trivia

Kesjteël Sjtriethage haet in de loup van de twintigste eëuw völ miensjaai opgeloupe door drie kaolemiene die in directe ómgaeving van de geboewe laoge.

De vievers bie 't kesjteël waere door de hengelsjportvereniging HSV Strijthagen gebruuk veur de beoefening van hun sjport.

Bron

Wikipedia nl en de