Kesjteël Sjtein

Dit artikel is gesjreve in 't Gelaens. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Steins, es te dit dialek sjpriks.

Kesjteël Sjtein, de donjon of de "Witte Taore" op de motte

Kesjteël Sjtein ligk ingeklemd tösje de sjtad Sjtein en 't Julianakanaal. 't Is 'n ómgracht complex dat besjteit oet 'n rewien van 'n aw hoofburch mèt veurburch, 'ne noordvleugel mèt ingangspaort, 'ne wesvleugel mèt 'n koetsjhoes en 'ne aosvleugel.

Besjrieving van ’t Kesjteël

De hoofburch of "Baovesjte Sjlot" besjtaet oet 'n mottekesjteël op 'n natuurlike verhaoging mèt 'ne forsje mergelsjteine donjon oet óngeveër 1200, "Witte Taore" geneump. In de 13e-eëuw woort 'n völhokige ringmoer óm ein bènneplein aangelag. Van 'ne taenge de ringmoer geboewde graote zaal mèt woonvertrekke zint allein nog de tóngewelfde kelders aanwezig. Van 'ne ouch oet de 13e-eëuw sjtammende paorttaore aan de noordziej van de burch zeen allein nog mèr ènnige restante euvergebleve. De zaogenaamde "Roaje Taore" en de pöttaore die nèvenein ligke, zint geboewd door Jan van Heinsberg en sjtamme oet óngeveër 1450.
De voorburch of "Óngersjte Sjlot" is lieëger gelaege es de hoofburch. Ein tösjegelaege grach woort róndj 1840 gedemp. Van de voorburch zint allein mèr de mergelsjteine funderinge euvergebleve.
De taorevörmige ingankspaort in de noordvleugel is oet de 16e-eëuw. 't Mansardehelmdaak op de paort sjtamt oet óngeveër 1730, dezelfde tied dat de paort woort verhoagd.

De aosvleugel is 'n neoclassicisme gepleisterd landjhoes oet tweë laoge en dateert oet 1840. De wesvleugel oet óngeveër 1850 haet 'n, ouch in neoclassistische sjtiel geboewd koetsjhoes mèt oetsjprèngende hookdeile. Zoawaal de aos- es de wesvleugel zint geboewd in opdrach van de Luukse femielie Grissard. Boete de ómgrachting is 'n park aangelag.

Gesjiedenis en beweuners

De oarsprung van 't kesjteël is ein waterburch. De eësjte bewoner waas Herman van Aelse, dae nao 'n ruzie mèt ziene broor de burch Aelse verleet en op 'ne sjteinworp aafsjtand van Aelse dees burch boewde. Dae Herman woort bekènd door ziene kruustoch nao 't Heilig Landj van 1218 tot 1220. Ziene zoon Arnold neumde zich de eësjte Heër van Sjtein. In 1390 stórf 't oarsjprónkelike gesjlach van de heëre van Sjtein oet, de titel ging toen euver nao Daniël van der Merwede, mèr woort waal nog betwis door anger femielielede van de veurige heëre van Sjtein.

Nao Daniël kaom ziene sjoanzoon Willem van Brederode in 't bezit van 't kesjteël en vervolges de femielies Van Heinsberg, Van Bronckhorst-Batenburg, De Merode en 'n Boheems gesjlach Kinsky. Tiedes de Franse Revolutie kaom 'n eind aan 't bewèndj van de Kinsky's en woort 't bezit euver 'n aantal erfgename verdeild. De nuuje eigenaer woort dan de baron Van der Marck.

Es tösje 1795 en 1815 ein gravin mèt de naam Von Wickenburg alle aandeile van Sjtein opkoch, woort zie de nuuj eigenaresse, mèr häöre zoon verkoch 't weer in 1828 aan de Luukse arts Joseph Dejaer. De volgende eigenaer woort 'ne Luukse renteneer, Edward Wauters. Hae verkoch 't landjgood in 1910 aan de barones De Villenfagne de Sorinnes.

In 1917 woort 't kesjteël en 't park opgekoch door 'ne houtsjpeculant, dae naodat veur 't terrein 'n kapverbod woort aafgekondigd, 't complex verkoch aan de Congregatie van de Misjenarisse van 't Heilig Hart. Vanaaf dae tied brook 'n periood van rös en vreeje aan veur 't kesjteël.

't Kesjteël woort in de volksmóndj meë en meë bekènd ónger de naam "'t Missiehoes".

Bron

Vertaling vanoet Wiki nl.