Kesjteël Hillenraad
- Dit artikel is gesjreve in 't Gelaens. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Zjwaams, es te dit dialek sjpriks.
 |
 |
 |
Kesjteël Hillenraad is gelaege aan de zuudkantj van Zjwame in 't kirkdörp De Boekoêl in de gemeinte Remunj in Nederlands Limburg.
Besjrieving van ’t kesjteël
[bewirk | brón bewèrke]'t Kesjteël is 'n veerkantje waterbörch, oarsjprónkelik oet de 14e eëuw. ’t Is 'n sjtatig en seerlik geboew, is heël harmonisch oetgeveurd mèt veer hooktaores en door grachte ómgaeve. De toegankswaeg nao Hillenraad geit euver 'n brök mèt veer baoge nao de veurbörch. Dees is geboewd róndj 'n ruum veurplein en besjteit oet drie vleugele. In de 15e eëuw besjtóng Hillenraad allein mèr oet 't middesjte gedeilte. In de 17e en 18e eëuw is 't kesjteël oetgebreid en zint de veer hooktaores aangeboewd. 't Kesjteël is neet veur pebliek toegankelik.
Gesjiedenis en beweuners
[bewirk | brón bewèrke]Van ca. 1270 pès 1695 waas Zjwame ein aafzónjerlike heërlikheid bènne 't hertogdom Gelre.
Het Huis te Swalmen
[bewirk | brón bewèrke]In 1339 woort ridder Seger van Swalmen, zoon van wiele Willem van Broeckhuysen, door graaf Dirk van Loon, heër van Heinsberg en Blankenberg, beleënd mèt ènnige lanjerieje in Swalmen. Vader Willem hèj al eërder zös bunjer aan de graaf in óngerpandj gegaeve in ruul veur 'n leëning en dees keër hèj zoon Seger nog èns ach bunjere verpandj, gelaege in Hoppenrade. Van ein kesjteël is in dees akte nog gein sjpraoke. Toch is dees akte belangriek veur de vreugste gesjiedenis van 't kesjteël, ómdat Hoppenrade later same mèt 't kesjteël ein leëngood zouw vörme.
Hoppenrade is taengewoordig 'n sjtök landj dat grens aan 't hujige kesjteël. Ómdat 't kesjteël in de veurgaonde akte nog neet woort geneump, is 't waarsjienlik dat 't sjlot nao 1339 woort geboewd en dat de femilie Van Swalmen nog op 't hoes Rathem woonde, later ouch waal Oudborg of Naborch geneump.
De femilie Van Oest
[bewirk | brón bewèrke]In 1380 woort 't hoes Hellenrade veur 't eësj geneump in 'n akte wobiej tweë mèn beloafde dat zie Didderic van Oest sjadeloos zouwe hawwe waeges 'n sjöld. Mochte zie zich neet aan hun belofte hawwe, dan zouwe ze vriewillig op zien hoes Hellenrade in zoagenaamde leisting ('n saort borgtoch) gaon. 't Kesjteël waas toen eigedóm van Didderic van Oest. Dirk van Oest en zien vrouw Felicitas van Uppey (biej Luuk) woorte in 1381 door aankoup van Robijn van Swalmen teves eigenaer van diverse anger godere in Zjwame, wo-ónger 't 'huys' (de Naborch) en 'n watermeule. Dirk, dae door verkouper Robijn woort aangeduud es 'naef', waas in 1379 al getuge biej 'n vónnis inzake de sjatplichtigheid van Zjwame en Asselt. Verkouper Robijn, kanunnik van de Sint-Servaas in Mesjtreech, hèj dees godere geërf van ziene broor Werner van Swalmen.
In 1382 sjloot Dirk van Oest ein verdraag mèt de sjtad Kölle, die verwikkeld waas in 'ne sjtried taenge de aartsbisjop aldao. Dirk belaofde o.a. dat hae zien kesjteël, dat hae in leën heel van de hertog van Gelre, besjikbaar zouw sjtèlle es de sjtad daoróm vroog. Al 'n hauf jaor later verzeunde de sjtad en de aartsbisjhop zich, zoadat Dirk zien börch noats daadwirkelik aope hoofde te sjtèlle.
De femilie Schenck van Nydeggen
[bewirk | brón bewèrke]Door 't huwelik van Isabella van Oest mèt Arnold Schenck van Nydeggen kaom Hillenraad in 1486, ènnige generaties later, in hènj van 'n anger gesjlach.
Hillenraad zal d'r in de 14e eeuw waal heël angesj höbbe oetgezeen. Vermoedelik waas ’t neet völ meë es een graot rechhokig hoes, mèt op ein van de heuk 'ne rónje taore. Deze taore woort nog geneump in 'n akte oet 1607. De taore zal höbbe gelaege op de zuudhook van de oarsjprónkelike rechhokige börch, wo de moere 't mins dik zeen. Moerankersj mèt 't jaortal 1648 gaeve aan dat de veurhaof van Hillenraad op 't eindj van de Tachtigjaorige Aorlog verangeringe óngerging, meugelik ouch pas woort geboewd. Dees verboewing zal höbbe plaatsjgevónje in opdrach van Dirk Schenck van Nijdeggen en zien vrouw Maria d'Oyenbrugge van Duras.
Nao 't euverlieje van Dirk Schenck woort Hillenraad eigedóm van zoon Christoffel Schenck van Nydeggen. Dae koch in 1655 de rechsjpraok in Zjwame en Asselt trök van de hertog van Gelre, ein rech dat de heëre van Swalmen in 1314 ware kwietgeraak. Mèt deze aankoup sjteeg de femilie Schenck, teves eigenaere van de heërlikheje Swalmen en Asselt, sjterk in aanzeen. Door 't euverlieje van 'ne metselaer weite v'r dat Hillenraad in 1665 woort verboewd. Meugelik moosj op dat mement de taore plaatsj make veur de nuuje feëszaal. In 1668 waas de taore in jeder geval verdwene.
't Markgrafelik gesjlach Van Hoensbroeck
[bewirk | brón bewèrke]In 1703 woort de achjarige Christoffel Arnold Adriaan Schenck van Nijdeggen al sjpelend mèt 'n gelaje gewaer doadelik gewóndj. Ziene vader, Arnold Schenck, vermaakde dao-op al zien bezittinge aan zien vrouw Maria Catharina markgravin van Hoensbroeck. Zoa vererfde Hillenraad oetentelik in 1736 op 'ne naef, Frans Arnold van Hoensbroeck, dae in 1720 waas getrouwd mèt Anna Catharina Sophia van Schönborn, die häöm 25 kènjer baarde wovan vermoedelik ènnige laeveloos. 't Alliantiewaope baove de ingank van de oranjerie in de groate kesjteëltuin herinnert aan dit echpaar. Ónger hunne zoon Lotharius Frans van Hoensbroeck woort Hillenraad opnuuj verboewd: in 1766 euverleej 'n daakdekker nao 'ne val van 't daak.
De grafelijke femilie Wolff-Metternich
[bewirk | brón bewèrke]Ouch de femilie Van Hoensbroeck zou ènnige generaties eigenaer blieve van 't kesjteël. De lètste van hun waas Franz Eugen von und zu Hoensbroech. Zien huwelik mèt Hermengilde gravin Wolff Metternich bleef kènjerloos en in 1909 droge Franz Eugen en zien vrouw 't kesjteël mèt toebeheuëre euver aan hunne naef Herman Jozef Wolff-Metternich en zien vrouw Von Schall Riaucour. Zie lete 't kesjteël tösje 1909 en 1922 resterere, wobiej veural de biegeboewe ingriepend woorte verangerd.
De hujige bewoonster is gravin E. de Guerre, de dochter van graaf Herman Jozef Wolff-Metternich.
Trivia
[bewirk | brón bewèrke]
- In 1572 hèj Willem van Oranje zien hoofketeer op Hillenraad van wo-oet hae de belaegering van Remunj leijde. Arnold Schenck van Nijdeggen waas toen kesjteëlheër.
- De heërlikheid Zjwame woort in 1695 vereinigd mèt de heërlikheid Asselt en tot 'n markgraafsjap verheve.