Helsinki
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Remunjs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Helsinki (Fins: [ˈhɛlsiŋki], Zjweeds: Helsingfors [hɛlsɪŋˈfɔrs]) is de houfsjtad van Finlandj en 't Fins gewès Uusimaa (of Nyland), mit 'n bevölking van 605.022 inweuners (31 jannewarie 2013).
Helsinki is de grótste sjtad van Finlandj en is ouch 't politisch, ikkenomisch, kultureel, opbringkóndig en geiselik centrum van 't landj. Meer es e kwart van de Fins bevölking wóntj in 't grootsjteielik gebeed van Helsinki det 1,3 miljoen inweuners haet. Helsinki is 'n tweesjpraokige sjtad; 6,2 percent van de inweuners kalt Zjweeds. Naeve de Finssjpraekende meerderheid van zoget 88 percent, hoesves de sjtad ouch 't grótste aantal boetelenjers van Finlandj.
De sjtad waerde in 1550 door de Zjweedse keuning Gustav I Vasa bie de munjing van de Vantaareveer in de Finse Golf gesjtif en is in 1640 verplaats nao de hujige ligking. Nao 'ne grote brandj in 1807 is e grootsjaolig heropboewpergram opgezatte en in 1812 haet Helsinki mit destieds 4.000 inweuners Turku (of Åbo) vervange es de houfsjtad van 't landj. In 1828 is ouch de Finse universiteit nao Helsinki gekómme.
De arsjitektuur van Helsinki is veurnamelik door 't classicisme beïnvlood gewaore. 't Sjtadscentrum mit 't Senaatsplein (Senaatintori), 't houfgeboew en de bieb van de Universiteit van Helsinki, 't Prizzendentspalies en de Kattedraol zeen in de negeteenden eew door de Duutsje arsjitek Carl Ludwig Engel óntwórpe. Danaeve weurt ouch de arsjitek Johan Albrecht Ehrenström mit de heropboew van Helsinki verbónje.
't Hujig sjtadskarakter is e mingsel van aaj en nuuj boewsjtiele en óndanks de rol es houfsjtad van Finlandj zeen nag tal van roewige sjtadsbuurte en parke. De kórtbieheid van de Ooszee geuf de sjtad daonaeve ouch e maritiem karakter.
Bekinde Helsinkiërsj
[bewirk | brón bewèrke]- Nils-Aslak Valkeapää (1943-2001, hie gehaemeld); Saami meziekantj, diechter, sjriever en acteur
- Sanna Marin (1985, hie gebaore); premier van Finlandj
- Linus Torvalds (1969, hie gebaore); informaticus
Demografische óntwikkeling
[bewirk | brón bewèrke]| Jaor | Bevölkingsaantal |
|---|---|
| 1810 | 4 070 |
| 1830 | 11 100 |
| 1850 | 20 700 |
| 1880 | 43 300 |
| 1900 | 93 600 |
| 1925 | 209 800 |
| 1970 | 524 000 |
| 1980 | 484 000 |
| 1990 | 491 000 |
| 1992 | 497 526 |
| 2000 | 555 474 |
| 2010 | 588 549 |
| 2011 | 592 000 |
| 2012 | 604 380 |
| 2014 | 620 982 |