Hans Andreus

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

"Je bent zo" vaan Hans Andreus es moergediech in D'n Haag.

Hans Andreus, pseudoniem vaan Johan Wilhelm van der Zant (Amsterdam, 21 fibberwarie 1926 - Putten, 9 juni 1977) waor 'ne Nederlandsen diechter en sjriever vaan kinderbeuk.

Biografie

Hans Andreus woort gebore es keend vaan 'n manisch-depressieve moojer, die oonder häör zwangersjap trojde mèt 'ne maan dee woersjijnelek neet de natuurleke pa vaan Johan waor. Es 't keend drei jaor is, sjeie zien awwers. In 1930 hertrojt zien ma; ze geit mèt Johan en häöre nui maan in Scheveningen woene. De band tösse Johan en ziene stiefvaajer is slech. In 1937 verhuisde 't gezin trök nao Amsterdam, boe Johan of Hans vaanaof 1939 de HBS deit. Heer maakde de sjaol neet aof, al sloot heer dao wel vrundsjap mèt Bertus Swaanswijk (Lucebert). Femilieleie zatte häöm aon um bij de SS te goon, wat zien awwers neet wouwe. Heer woort nao 't Oosfroont oetgezoonde en voch achterein in Kroatië en Esland, boe heer gewoond raakde. Oetindelek haolde zien awwers häöm in 1944 trök nao Nederland. In 'n zaak tege häöm nao d'n Oorlog woort heer vrijgesproke, umtot heer geach woort neet vrijwèlleg meh door pressie vaan aandere in SS-deens te zien gegaange. Sinds 1945 waor Van der Zant op de Amsterdamse Toneelsjaol.

In 1946 debuteerde heer es diechter, direk al oonder 't pseudoniem Hans Andreus. In 1947 stopde heer mèt de Toneelsjaol en besloot heer gans vaan 't sjrieversjap te leve. Andreus woort redacteur bij 't tiedsjrif Podium. Hei-in publiceerde diverse groete opkoumende diechters, boe-oonder ziene vrund Lucebert. Vaanaof 1951 weurt 't idioom vaan de diechters dudelek avant-gardistischer; daan geit me spreke vaan de Vieftegers. Dat jaor ouch versjeen d'n ierste bundel vaan Andreus, Muziek voor kijkdieren. Ouch nog in 1951 vertrok heer same mèt Simon Vinkenoog nao Paries, boe heer zien geleefde Odile trof. De twie trokke wijer door Europa en gónge in 1953 in Roeme woene. In Paries en Roeme góng Andreus ouch um mèt Hugo Claus. Oondertösse góng Andreus door mèt diechte, gewoen in 't Nederlands. In 1954 góng de relatie mèt Odile evels oet, wie Andreus 'n inzinking kraog en agressief woort tege zien geleefde. Heer mós trök nao Nederland, um te weure opgenome in 't röshoes Novalis in D'n Haag. Poginge um 't weer good te make mislökde; in 1955 gónge de twie veurgood oeterein. Andreus zouw hei-euver in 1957 de cyclus De sonnetten van de kleine waanzin.

In 1957 kraog Andreus ouch 'n nui leefste, mèt wee 'r e jaor later trouwde. 't Paar verhuisde nao 't Gooi: iers nao Laren, daan nao Eemnes. Dat houwelek doort mer tot 1960, meh brach wel twie kinder voort. Kort tenao lierde Andreus zien twiede vrouw kinne; e houwelek volgde in 1962. Dees vrouw, die häöm nog drei kinder zouw geve bleef heer trouw. Oondertösse verhuisde ze nog wijer vaan de groete stad aof: nao de Veluwezuim, achterein nao Scherpenzeel, 't Harde, Hoevelaken en Putten. In deen tied begós Andreus ouch mèt 't sjrieve vaan kinderliteratuur. Zien verhaole euver Meester Pompelmoes, 'n awwerwètse meh oongewoene sjaolmeister, zouwe zier geleef weure, al zien ze sinds jaore neet mie verkriegbaar.

Hans Andreus bleef las hawwe vaan zien psychische probleme en oontwikkelde ouch waanbeelder. Zoe waor heer euvertuig tot ziene natuurleke pa 'ne joed waor dee in Auschwitz waor gestorve, en tot heer d'n euverlevende waor vaan 'nen twieling dee zien moojer gans hej wèlle abortere. Jäögtrauma's laoge hei dudelek aon de basis. Wijer weurt zie werk dudelek mystieker. Pas de lèste jaore in Putten, boe heer rös en financieel zekerheid had, góng 't beter. In 1977 kraog heer evels te hure tot heer oonheilbare knokekaanker had. Nog datzelfde jaor storf heer draon. Bekind woort zie "Laatste gedicht" wat heer kort veur zienen doed sjreef.

Stijl

In vergelieking mèt de aander Vieftegers is Andreus ziene stiel 'peblieksvruntelek'. Zie werk is begriepelek (neet hermetisch), lefelek, bekaans naïef en muzikaol. Formeel gezeen deeg heer wat häöm oetkaom: soms koos heer veur de sonnètvörm, soms veur 't vrij veers. 'ne Vörm vaan rijm is dèks nog wel te vinde, wat verband hèlt mèt 't muzikaol, klaankriek karakter vaan zie werk. Väöl vaan zien gediechte betröffe de leefde. Vaanaof de jaore zèsteg sprik heer groeter oonderwerpe aon: heer combineert de modern wetensjap mèt religie en creëert zoe 'n modern soort mystiek.

Werk

Veer beperken us hei tot zien diechbundels veur volwassene en zien kinderverhaole. Andreus sjreef daoneve ouch novelle en verhaole veur volwassene, essays, en poëzie veur kinder.

Gediechtebundels

• 1951 – Muziek voor kijkdieren
• 1953 – De taal der dieren
• 1954 – Schilderkunst
• 1957 – De sonnetten van de kleine waanzin
• 1959 – Gedichten
• 1961 – Groen land
• 1963 – Aarde
• 1964 – Klein boek om het licht heen
• 1965 – Syntropisch
• 1970 – Natuurgedichten en andere
• 1973 – Om de mond van het licht
• 1974 – De witte netten van zon en maan
• 1977 – Laatste gedichten

Beuk euver Meester Pompelmoes

• De verhalen van Meester Pompelmoes, 1964 (later herdrök es Meester Pompelmoes en de geleerde kat)
• Op avontuur met Meester Pompelmoes, 1965 (later herdrök es Meester Pompelmoes en het vliegende jongetje)
• De nieuwe avonturen van Meester Pompelmoes, 1965 (later herdrök es Meester Pompelmoes vindt een schat)
• Meester Pompelmoes koopt een auto, 1966
• Meester Pompelmoes en de lachplaat, 1967
• Meester Pompelmoes en de mompelpoes, 1969
• Meester Pompelmoes en het tijgervel, 1969
• Meester Pompelmoes gaat naar Parijs, 1970
• Meester Pompelmoes en de kriebels, 1971
• Meester Pompelmoes en het zoekgeraakte grapje, 1974

De Pompelmoesverhaole zien in 1969 en 1975 gebundeld, en in 1999 nog ins. In 2013 brach me 'n blomlezing oet.

Bronne

Dit artikel is gebaseerd op, meh neet vertaold oet, 't corresponderend Nederlandstaoleg artikel, en wel in dees versie.