Geraemsel

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Versjillige geraemsele.

E geraemsel of skelèt is det waat 't lief staevigheid guuef. Bie zougdere, reptiele, veugel en anger gewerveldje is 't geraemsel 't samestèl van knäök (bie vèsse sprèk me van gräöt), 't endoskelèt; bie gelidpuuetige 't hel ómhölsel van chitien, 't exoskelèt.

Aan 't geraemsel hechte spieren aan veure lidmaote en dergelike te laote bewaege. Wo twieë t'n opzich van einanger bewaegbaar knäök einanger rake bevindj zich e gewerf (of gewrich/gelenk).

Ómdet 't geraemsel 't helste deil van 't lief is, blief 't nao de doead döks 't bèste en 't lengste bewaardj. Ouch bie fossiele geit 't döks óm geraemsele. Mit kènnis van anatomische beginsele is 't döks meugelik oet e geraemsel mit einige betroewbaarheid te reconstruere wie d'n eigener daovan óngevieër oet haet mótte gezeen.

Vanwaege de lang haadbaarheid van 't geraemsel staon aafbiljinge van 't miensjelik skelèt of óngerdeile daovan (mit naam 't sjeiel) döks symboeal veure doead of laevesbedreigendje situaasjes: es teike van vergif, op e piratevaan, mit 'n zies inne handj es mageren Hein.

De deer kónne versjillige saorte beinder veurkómme. De meiste zougdere höbben 'ne stert mit mieëder wervele es de twieë à veer vanne miens; sómmige höbbe minder vingere (wie paerd); sómmige mennelike zougdere (wie d'n hóndj of de baer) höbben 'ne penisknaok.