Euthyphro
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Euthyphro is e book vaan Plato, gesjreve nao 399 v. Chr.. In dit beukske weurt 'n dialoog besjreve tösse Sokrates en eine zekere Euthyphro, boe-in ze diskerere euver de diffenitie vaan devotie of, wie de Ingelstaolege versies 't nömme (en mesjiens ouch toupasseleker is in dees kónteks) de Heilegheid (the Holy). 't Kump d'r op neer tot me hei nao de kern vaan ethiek kiek: wat is good en wat is slech? En wie bepaold me dat? Euthyphro behuurt bis de belaangriekere wirke oet de Aajdgriekse filosofie en behuurt bis mesjiens wel de belaangriekste teks die Sokrates' wirkwieze besjrijf. Sokrates gedruug ziech, zoewie heer dat ummertouw deit, bis eine vaan de gewoen lui. 'ne Maan zoonder materieel bezit en emper kennis vaan de wereld. Euthyphro is 'nen hendeg orthodoxe maan mèt 'n dogmatisch opinie die ziech veural bassiert op relizjie. Heer heet ziene vajer nao 't gerech gebrach umtot heer weurt verdach vaan moord.
Inleijing
[bewirk | brón bewèrke]Sokrates weurt umrink door Atheners en vertilt tot heer veur de rechter is gesleip door eine zekere Meletus, dee dèkser veurkump in sokratisch dialozje. Heer ligk ouch oet boeveur heer is aongeklaach. Euthyphro vink dit op en ligk oet boerum heer ziene vajer heet aongeklaach, dee ziene wèrknömmer heet laote umkomme door sjöld. De vraog is: Maag heer ethisch gezeen zienen eige vajer veur de rechter sleipe? Euthyphro perbeert dudelek te make tot femilieben gein invlooi mage höbbe op dit soert keuzes; me mót ziech bewege mèt 't Heilege in de kop.
Kern
[bewirk | brón bewèrke]Sokrates vraogt veur 'n definitie vaan 't Heilege. Sokrates wil in 't gesprek de rol aonnömme es studènt vaan Euthyphro. Reigel is tot me gein veurbeelde maag gebruke um 't Heilege te diffenjere meh 'ne zekere vörm of idee. Euthyphro's ierste diffenisie is: 't Heilege is wat good weurt gevoonde door de gode vaan Athene, wat slech weurt gevoonde door de gode vaan Athene is de diffenisie vaan 't Oonheilege. Umtot 't mie gode gief en zie neet allemaol dezelfde belange höbbe weurt daonao gekónkledierd tot bepaolde dinger Heileg zoe Oonheileg kinne zien. Nao te höbbe gediskereerd veur lang tied, zeet Euthyphro tot niemes oonrechveerdege moord goodkäört. Evels, vraog Sokrates ziech aof, wat is daan rechveerdeg en wat is oonrechveerdeg? Nao 'n tiedje geef Euthyphro obbenuits 't Heilege 'n diffenisie: Gans en al wat alle Gode goodkäöre is Heileg. De nui vraog is: Is get Heileg umtot 't weurt good gekäörd door de Gode of is get good gekäörd umtot 't Heileg is? Op force vaan Euthyphro is get good gekäörd umtot 't Heileg is, neet aandersum. Op force vaan Sokrates is dit evels 'n kóntradiksie: Es 't Heilege iers waor, gevólg door de goodkäöring, wijl 't Heilege geliek steit aon de goodkäöring, daan kump de goodkäöring veur 't Heilege. Nao laank diskerere beslute de twie obbenuits te beginne. Euver ein dink rake ze 't eins: alles wat Heileg is, is logischerwies rechveerdeg. Sokrates vraogt daorum of al 't gerechveerdegde ouch Heileg is. Euthyphro vind vaan neet en zeet tot 't Heilege ziech inkel bis 'n deil vaan 't rechveerdege behuurt. Boe-op Sokrates vraog welk deil dit daan is.
't Ind
[bewirk | brón bewèrke]'n Daarde en lètse diffenisie vaan Euthyphro zeet: 't Heilege is dat gedeilte vaan 't rechveerdege dat ziech bis de behooftes vaan de gode behuurt. Welke behooftes daan, vraogt Sokrates ziech aof. En boerum? Zoewie väöl dialozje vaan Sokrates, indeg ouch dees zoonder riechteg kónklusie.
Conclusie
[bewirk | brón bewèrke]Wat Sokrates in eder geval stèlt, is tot moraliteit gein relizjieus foundatie heet mer blijf d'r bij tot 't e gefixte ethische staandert gief. Es 't dat neet zaw geve, zaw me leve in chaos. De oontwikkeling vaan de Griekse gedachte kin me zeen as 'n bewöste poging de chaos te oontvlöchte. In chaos gief 't gein riem of reij. Um die chaos te oontvlöchte mót 'n staandert gezoch weure. Veur de Grieke heelt me ziech neet bezeg mèt dees a-relizjieus kwestie, de Sophiste gebruukte de mins es maotstaf (homo mensura), evels Sokrates zach tot 't 'n essentie goof, oonaofhaankelek vaan de mins.
Brón
[bewirk | brón bewèrke]- Plato, The Collected Dialogues of - Aongepas en vertaold vaan 't Aajdgrieks nao 't Ingels door Edith Hamilton en Huntington Caims: Princeton University (1989)
- The Fragility of Goodness - Nussbaum, M.C. (Cambridge, 1986)