Naar inhoud springen

Elizabeth I van Ingelandj

Van Wikipedia

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


Elizabeth I van Ingelandj.

Elizabeth I (Greenwich, 7 september 1533Richmond upon Thames, 24 mieërt 1603) waas de keuningin van Ingelandj vanaaf 17 november 1558 toet zien doead. Ziene bienaam waas de mäögdjelike keuningin (Maiden Queen of Virgin Queen).

Ze regeerdje innen tied det Ingelandj verdeildj waas tösse kattelieke en 't opkómmendj protestantisme. Elizabeth droog aanzeenlik bie ane zaak van 't protestantisme. Kattelieke bestreej ze aevel mieër óm raejene van staotsveiligheid es oet religieus euverwaeginge. Anges es continentaal Europa bleef Ingelandj kriegsgeweldj oppen eige gróndj bespaardj, maar 't waas vanaaf 1585 oppe zieë en in Europa waal in kónflik mit 't mechtig Spanje, wobie de doeajelike dreiging vanne Armada en 't waerstaon daovan 'n huuegdjepuntj vörmdje. Elizabeth haw ouch väöl te stèlle mit 't Keuninkriek Ierlandj det den in 'n personeel unie mit Ingelandj waas verbónje. Ziene vader Hendrik VIII haw dao al weinig succes gehadj mit 't oplègke van 't anglicanisme enne Ierse opstenj woorte gestäöndj door Spanje. Ingelandj versjeen tiejes zie bewindj op 't werreldtoneel es 'n zieëvarendje en koloniaal meugendjheid, wobie Francis Drake en John Hawkins zich óntwikkeldje toete ieëste nasjenaal zieëhelje.

De litteratuur en veural 't toneel bleudje wie noeatj daoveur. 't Elizabethaans tiedpirk is ouch det van William Shakespeare en Christopher Marlowe. Tiejes Elizabeth zie bewindj woort 't Ingels nasjenaal bewószeen versterk dore extern dreiging vanne paus en van keuning Filips II van Spanje, wobie de Ingelse kattelieke in 'n twieëdjerangspositie woorte gedróngen es potentieel landjverraojers. Toeten hujigen daag wirk dit door inne eis det 't Ingels staotshouf neet katteliek maag zeen en ouch neet mit 'ne kattelieke maag troewe.

De troean van Elizabeth woort betwösj door Sjotlandj, mit stäön van zowaal de paus, dae 'm excommuniceerdj, es van Spanje en Frankriek, vanwaenge zien begónstiging van 't protestantisme enne sjaaj die zienen aanspraok oppe troean haw opgeloupe dore kuperie van ziene vader 'ne menneliken irfgenaam te verwèkke. 'n Vrouw oppe troean haw in zienen tied den ouch neet de veurkäör. Zien regeerperiood waas tróts alt biezunjer lang. Veur regerendje vorste waas 't verwèkke van 'nen troeanopvölger 'n duur plich; Elizabeth versterkdje aevel zien positie door juus neet te troewen en 'n mäögdjelikheidscultus rónjelim zichzelf op te boewe.