Charlie Chaplin
| Charlie Chaplin Charles Spencer Chaplin jr. | |
 Charlie Chaplin in "The Kid" | |
| Gebore | 16 april 1889 |
| Gesjtorve | 25 december 1977 |
 IMDb-profiel | |
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Charlie Chaplin, voloet (KBE) Charles Spencer Chaplin jr. (Walworth, Londe, 16 april 1889 – Vevey, Zwitserland, 25 december 1977) waor 'ne Ingelse vaudeville-acteur dee in d'n tied vaan 't ontstoon vaan de bioscoopfilm in de Vereinigde Staote de bereumpste filmster ter wereld woort. Later woort heer ouch filmrezjiseur. Zien bekindste rol waor zoonder twiefel die vaan de zwerver (The Tramp), 'n menneke vaan invoudege komaof mèt 'n klein knievelke en 'n tameleke persoenleke weerdegheid. Gekleid in 'ne strak zittende jas, 'n bamboe wandelstekske en 'n huudsje, lök 't häöm in 't daogeleks leve edere kier obbenuits vanoet 'n underdog-situatie zien meujelekhede te euverwinne. Chaplin späölde dees rol mèt väöl succes vaan 1914 tot 1936 in tientalle films.
Biografie
[bewirk | brón bewèrke]Chaplin woort gebore es zoon vaan Charles Chaplin (wee zien mam haaf Roma waor, 'n feit boe Charles zier gruuts op waor) en Hannah Harriett Hill, die alletwie in reizende toneelgezèlsjappe wèrkde. Zien awwers gónge al snel nao zien geboorte oeterein, boenao heer bij zien mam achterbleef. Zie besteide de kleine Charlie en dee zien haafbroor Sydney oet in 't ermehoes ('workhouse'), boe ze nao 'n paar weke woorte euvergeplaots nao 'n sjaol veur weze en verlaote kinder in Hanwell. Later oontdèkde zie tot zie 'n haafbroor hadde, George Dryden (31 augustus 1892 - 30 september 1957), 'ne zoon vaan hun mam, ouch acteur en later wèrkzaam bij Charlie. Pa Chaplin storf es alcoholis wie Charlie 12 waor, zien mam storde geistelek in, en woort oetindelek opgenome in 'n gestiech, 't Cane Hill Asylum bij Croydon. Zie ging hiemele in 1928.
Stom films waore even gemekkelek te begriepe veur 'n Chinees publiek es veur 'n Amerikaans; Chaplin woort lètterlek 'n wereldster. Mèt d'n opkoms vaan de geluidsfilm begós zien reputatie minder te weure; zien 'forte' waor stèl speul. Ouch woort heer in de V.S. devaan besjöldeg communis te zien; heer vertrok nao Zwitserland.
Väöl minder bekind is tot heer neve acteur en rezjiseur ouch componis waor. Heer sjreef oonder aandere solowerke veur cello en de filmmeziek bij zienen eige film 'Modern Times', en 't wereldbereumpde nómmer 'Smile'.
Houweleke en kinder
[bewirk | brón bewèrke]Chaplin is veer kier getrouwd gewees (en had väöle affaires). Mèt:
- Mildred Harris; zij kraoge 'ne zoon: Norman Spencer Chaplin (ouch wel "The Little Mouse" geneump), dee storf es baby.
- Lita Grey.
- Paulette Goddard, gei legaal houwelek.
- Oona O'Neil. Dochter vaan toneelsjriever Eugene O'Neill. Toen zij trouwde waor Charlie 54 en Oona zjus 18. 't Houwelek woort umsjreve es gelökkeg. Zie kraoge drie zäöns: Christopher, Eugene en Michael Chaplin en vief dochters: Geraldine (ouch bekind es actrice), Josephine, Jane, Victoria en Annette-Emilie Chaplin. Oona storf, nao jaorelaank alcoholmisbruuk, in 1991 aon alvleesklierkaanker.
Erasmuspries
[bewirk | brón bewèrke]In 1965 oontvóng Charlie Chaplin oet han vaan Prins Bernhard in Rotterdam de Erasmuspries
Sterve
[bewirk | brón bewèrke]Charlie Chaplin störf in z'ne slaop in 1977 tijdes de nacht/mörge vaan ierste keersdaag aon 'ne hartstèlstand. Heer waor 88 jaor aajd.
Op 8 maart 1978 woort zien liek getik. 't Plan waor um losgeld te eise, mer dit mislökde en de deve woorte gearresteerd. 't Liek woort 11 weke later trökgevoonde bij 't meer vaan Genève en herbegraove oonder 180 cm beton.
Filmografie
[bewirk | brón bewèrke]
