Boetelender
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'ne Boetelender of 'n(e) Vreempde [1] is, in de juridische zin, iemes dee neet in 't bezèt is vaan de nationaliteit vaan 't land boe heer of zie verblijf. In 't daogeleks spraokgebruuk weurt mèt 't begrip evels ouch dèks verwijs nao iemes dee juridisch gezien 'ne börger is mer dee ofwel urges aanders gebore is ofwel awwers heet die dat waore.
Versjèllende len roond de wereld gebruuke versjèllende begrippe of wäörd veur boetelenders. 't Geit meistes euver immigrante en vlöchtelinge mer soms ouch um tijeleke bezeukers, wie toeriste of zakelui. De kommende veer begrippe weure dèks gezamelek gebruuk, zoe-ouch in Nederland, Belsj en Duitsland:
- 'ne Legaole boetelender is iemes dee neet 't börgersjap vaan 't gasland heet mer wel op basis vaan de wèt vaan 't gasland dao maag blieve. 't Kin hei gaon euver 'n permaninte touwstömming, mer de touwstömming kin ouch temporair zien.
- 'ne Bezeukende boetelender is iemes dee op verkantie is in 't land es toeris mer dao neet noedzakelek zou mage blieve.
- 'nen Illegaole boetelender is iemes dee gei rech heet um in 't galsnad te zien. Soms geit 't um lui die illegaol binne zien gekomme. Soms geit 't evels um lui die wel legaol binne zien gekomme mer vervolges neet 'ne legaole status höbbe kinne aonvraoge.
De boetelender es juridische status is veural e significant begrip gewore in 't oontstande vaan natiestaote in de laten 18e iew mer veural de 19e en 20e iew.
EU-boetelenders binne de EU[bewirk | brón bewèrke]
Binne de Europese Unie (EU) höbbe alle börgers vaan EU-lidstaote ouch automatisch 't Börgersjap vaan de Europese Unie. Dit maak 't "boetelendersjap" vaan Europeane binne de Unie vrij uniek. 'ne Belsj in Nederland heet daomèt bekans alle rechte dee 'ne Nederlender in Nederland ouch geneet, mèt 'n klein aontaol oetzunderinge: 't rech um in nationaol verkezinge te stömme en 't rech um ambteneer veur de nationaole staot te weure zien daovaan twie belaangrieke. Wel maag zoe'nen Europese boetelender gewoen veur aander verkezinge in 'ne lidstaot dee neet zienen eigene is stömme (gemeinteleke verkezinge, mer ouch regionaol, Europees, etc.) en is 't veur 'nen Europese börger rillatief gemekelek um de volweerdege nationaliteit vaan 'nen aanderen EU-lidstaot te verkriege es heer/zie dao langer blijf hojze.