Bisjopsmeule (Mestreech)
- Dit artikel is gesjreve in 't Gelaens. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Mestreechs, es te dit dialek sjpriks.
De Bisjopsmeule is 'n middesjlaag watermeule op de Jeker in 't centrum van Mesjtreech.
Historie
[bewirk | brón bewèrke]De meule dateert oet de zevende eëuw. De hujdig naam haet de meule in de èlfde eëuw gekrege toen de eigenaer van de meule, hertog Godfried van Bouillon, ein deil van zien bezittinge, wo-ónger de meule, ter financiering van ziene eësjte kruustoch verpachde aan de bisjhop van 't Luuk. Daobie waas de bepaoling opgenómme, dat es de hertog neet van de kruustoch zouw trökkeëre, de verpandje bezittinge aan de bisjhop zouwe toekómme. Toen de hertog, dae óngehuwd en kènjerloos waas, in 1099 in Jerusalem aan zien verwónjinge bezjweek, kaom de meule zoa es gezag in bezit van de Bisjhop van Luuk en woort vanaaf daen tied Bisjhopsmeule geneump.
In 1442 woort de meule eigedóm van 't Mesjtreechs Broewersjgilde van de Errmetaofel van den Heilige Geis. Drie jaor later kaom dit gilde ouch in bezit van de aevenaens op de Jeker gelaege Hertogsmeule, die 't al vanaaf 1426 in erfpach hèj. Vanaaf daen tied ware de Mesjtreechse broewers verplich óm hunne mout in dees banmeules te laote male en moch d'r geine gemale mout meë de sjtad ingeveurd waere. Allebei de meules woorte 350 jaor lank door de broewersj geëxploiteerd, pès 1795 toen de eigedómme van 't gilde door de Franse in besjlaag woorte genómme en aopebaar verkoch. De meule kaom doe in bezit van Henry Fabry oet 't Belsje Hasselt, mèr hae verkoch dees neet völ later aan de Mesjtreechse koupluuj Lenaerts en de gebreurs Lemaire, wovan Pieter Willem Lemaire ouch al in bezit waas van de meule de Vief Köp, de meule aan de Sjteine Brök en 'n sjtoammeule in Luuk.
Lemaire leet in de meule 'n pelmeule insjtallere en óm dees te bedrieve ein sjtoammesjien es hulpkrach. 't Besjtaonde waterraad hèj mèt zien 6m middellien en breite van 0,9 m biej 'n sjoepheuëgde van 0,36 m veur de extra pelmeule ein te leëg vermoge. Baovedeen waas 't verval van 1 maeter van de Jeker te klein veur 't verkriege van voldoonde waterkrach. Nao 't euverlieje van allebei de breurs woort de meule in 1847 toegeweze aan Hubertus Lemaire. In 1851 woort dae gedwónge óm de meule weges geluideuverlas sjtil te lègke. Nao 't numme van de neuëdige maotregele moch hae 't pelbedrief opnuuj in bedrief sjtèlle. Nao 't euverlieje van Hubertus Lemaire woort de meule door zien weduwe verpach aan Willem Hubertus Peusens, dae dees in 1891 koch toen de weduwe en häöre minderjaorige zoon nao Luuk verhoesde. Peusens vertrok in 1915 nao de Vroenhof in Eijsden, wonao de meule sjtil kaom te ligke. Hae bleef zelf eigenaer van de meule pès 1920 toen hae dees verkoch aan de Gemeinte Mesjtreech. De gemeinte verhuurde ze vervolges aan molenaer Frans Crijns.
In 1924 woort ’n nuuj, geklónke iezere waterraad gemonteerd mèt 'ne middellien van 6 m en 'n breite van 0,92 m en kroog 't teves 'ne gemetselde krop. De meule haet tweë maalkoppele, wovan eine wirt aangedreve door 't waterraad en de tweëde door 'ne apaarte, aevenaens in 1924, aangebrachde elektromotor.
Resteratie
[bewirk | brón bewèrke]In 2004 is de meule gerestereerd en is saer 2005 weer in gebruuk veur 't male van sjpelt. Jedere daag wirt d'r sjpeltgraan gemale, dat van de boere oet de ómgaeving wirt betrokke. De meule levert ouch maalpredukte aan de Gulpener Beerbroewerie, die dees o.a. gebruuk veur hunne ambachtelike Kaorewolf. In de meule is wiejer ein bekkerie gevestig en me kan d'r teves in 'n klein resterantje terech óm, ónger 't genot van 'n drènkske, te preuve van de bakkeriepredukte.
Zuug ouch
[bewirk | brón bewèrke]- Mestreech, Bisjopsmeule
-
-
-
-
-
Veurkant van 't pandj -
Jeker vlak nao de Bisjopsmeule
