Beugele
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Beugele is 'n volkssjport oet Limburg (Nederland) en Noord-Brabant en ein van de awste balsjporte van Nederland.
Gesjiedenis[bewirk | brón bewèrke]
In 't bisjdóm Luuk is al in 1344 sjprake van 't beugelsjpel en ouch in ’t Limburgse Thorn en in Haarlem is in daen tied al sjprake ’n saortgeliek sjpel. In 1390 sjónk Hertog Albrecht in Haarlem 'n sjtök gróndj óm d'r ein beugelbaan op aan te lègke. In de archieve van Deventer sjtóng in 1432 vermeld dat d'r woort gebeugeld aan de over van de Iessel. Ein van de eësjte aafbeeldinge dateert oet 1600, ein sjilderie van Pieter Brueghel de Jonge toant 't beugelsjpel tiedes de St. Joriskirmes. Ouch is d'r 'n penteikening oet 1611 van Augustus von Mayerburg dae 't beugelsjpel toant veur 't palies van de ambassadeurs in Moskou. Ein houtsjniejwerk in 't St. Anna-altaar in Kempen (Duutsjlandj) beeld tweë beugelende kènjer oet.
Meugelik waas ’t beugele in 't begin 'n sjpel dat allein mèr waas veurbehouwe aan de adel. Al sjnel (1483, verordening in Deventer) woort ’t aevel door 't geweune volk euvergenómme en greujde 't oet tot ein echte volkssjport. Mèr ouch biej de adel bleef ’t populair. Zoa waas d'r ouch ein beugelbaan biej 't palies Het Loo en in [[1661] was d'r sprake van een beugelbaan veur de ambassades in Moskou.
Tot aan de Tweëde Waereldaorlog tróf me veural in Limburg en Brabant in jeder dörp nog ein of tweë beugelbane aan. Dit ware meëredeils neet-euverdekde bane, in de buurt van herberge, wo me oetsjlutend veur de óntsjpanning beugelde, of wo me toernoje sjpeelde óm sjènke en woosjte es pries. In 1933 woort de eësjte euverkoepelende organisatie, de Midde-Limburgse Beugel Bóndj opgerich dae zörgde veur ’n wiejere óntwikkeling van de sjport. In 1967 woort de Nederlandse Beugel Bóndj opgerich dae ouch aansjluting vónj biej de Nederlandse Sjportfederatie. D'r woorte noe competitiewedsjtrieje gesjpeeld.
’t Is en blif ein volkssjpel, dat heuërt biej Brabant, Nederlands en Belsj Limburg.
't Sjpel[bewirk | brón bewèrke]
't Beugele wirt gesjpeeld op 'n baan mèt 'ne óngergróndj van leim en mèt aafmaetinge van ± 10 biej 4 maeter. 'ne Iezere rink, de beugel, sjteit op ± 7 maeter van de óngerkantj van de baan. De bedoeling van 't sjpel is óm de bol (ruum 4 kg in gewich) mèt 'n sjlaaghout door de beugel te sjpele. D'r wirt individueel in groepsverbandj gesjpeeld tösje tweë ploge van zös sjpelers. Jedere sjpeler sjpeelt mèt tweë böl, zoadat d'r in totaal veer böl in 't sjpel zint. Alle böl waere door de respectievelike sjpelers óm en óm gesjpeeld. Punte waere gescoord door de bal door de paort te sjpele of de bal van de taengesjtander aan de korte kantj, 't wiedste van de beugel, oet de baan te sjpele.
't Sjpel vereist gein sjpecifieke krach of lichamelike getraindheid. Sjpelinzich en sjpelvaardigheid zint de belangriekste criteria. 't Sjpel kènt gesjpeeld waere door jónk en awt en door mansluuj en vrouwluuj.
Literatuur[bewirk | brón bewèrke]
- Kolven, het plaisir om sig in dezelve te diverteren. Uitgave 2001 van de Kolfclub Utrecht St. Eloyen Gasthuis.